PCOS

endo-ginekologia katowice

Zespół policystycznych jajników

Zespół policystycznych jajników (ang. polycystic ovarian syndrome, PCOS) jest najczęściej występującym zaburzeniem endokrynologicznym wśród kobiet w wieku rozrodczym, a jednocześnie najczęstszą przyczyną niepłodności związanej z zaburzeniami jajeczkowania.

Występuje u 90-95% kobiet z zaburzeniami owulacji szukających pomocy w ośrodkach zajmujących się leczeniem niepłodności (definiowanej jako brak koncepcji w ciągu 12 miesięcy). U 40% niepłodnych pacjentek jest powodem zgłoszenia sie do lekarza. Przyczyną niepłodności w PCOS są przede wszystkim zaburzenia jajeczkowania. Tylko 30% cykli u kobiet z zespołem policystycznych jajników przebiega z owulacją. Zarówno nieregularne miesiączkowanie jak i jego wtórny brak są objawami zaburzeń owulacji, które przebiegaja jawnie.

Zaburzenia jajeczkowania dotyczą 75-80% pacjentek z rozpoznaniem PCOS, natomiast częstość występowania zespołu policytycznych jajników z zaburzeniami miesiączkowania szacuje się na 15-23%. Dodatkowo, jako przejaw zaburzeń owulacji u kobiet z PCOS można obserwować częste miesiączkowanie (polymennorhoea), które występuje u kobiet z PCOS rzadko, tj. u 1-2%. U 15-25% kobiet z PCOS zaburzenia owulacji są nieme klinicznie i przebiegają z prawidłowym miesiączkowaniem (eumenorrhoea).

Rozpoznanie

Postawienie prawidłowego rozpoznania nie jest proste. Bardzo duże znaczenie ma wywiad, dotyczący zarówno pacjentki jak i jej rodziny. Zespół policystycznych jajników uznany jest za zespół objawów endokrynologicznych, biochemicznych oraz fizycznych, uwarunkowanych genetycznie. Aby usystematyzować zebraną wiedzę na temat PCOS, w 2003 roku w Rotterdamie ustalono kryteria obowiązujace podczas kwalifikacji pacjentek do rozpoznania PCOS. Jeśli przynajmniej dwa punkty są spełnione, możemy rozpoznać zespół policystycznych jajników.

Kryteria Rotterdamskie w rozpoznawaniu zespołu policystycznych jajników:

  • rzadkie owulacje lub brak owulacji,
  • objawy nadmiaru androgenów (kliniczne lub biochemiczne),
  • torbielowate jajniki – co najmniej 12 powiększonych pęcherzyków w jajniku (stwierdzonych w ultrasonografii ginekologicznej, policystyczne jajniki wyglądają, jakby w ich obrębie znajdował się „sznur paciorków”) lub objętość jajników większa niż 10 cm3, gdy inne przyczyny obrazu jajnika policystycznego są wykluczone.

Biorąc pod uwagę ogromną grupę pacjentek z tym rozpoznaniem, badania w poszczególnych podgrupach nadal trwają. W chwili obecnej w wielu publikacjach pojawia się stosowanie oznaczenia stężenia we krwi AMH (|hormonu antymullerowskiego), który jest narzędziem niezbędnym w określeniu rezerwy jajnikowej w leczeniu niepłodności. Pacjentki z podejrzeniem zespołu policystycznych jajników wykazują zdecydowanie wyższe, a czasami bardzo wysokie stężenia hormonu antymullerowskiego. Coraz więcej prac wskazuje na możliwość oceny stopnia nasilenia zaburzeń oraz monitorowania leczenia dzięki oznaczeniom stężenia AMH we krwi.

Objawy

Najczęściej występujące zmiany w gospodarce hormonalnej to:

  • podniesiony poziom męskich hormonów płciowych (androgenów) – wolnego testosteronu, androstendionu, siarczanu dehydroepiandrostendionu (DHEAS),
  • hyperinsulinemia lub/i insulinooporność tkankowa,
  • zaburzony stosunek gonadotropin LH i FSH na rzecz stymulacji i wydzielania androgenów,
  • podwyższone stężenie hormonu antymullerowskiego (AMH),
  • ponadto, wyżej wymienionym zaburzeniom może towarzyszyć podwyższone stężenie prolaktyny w surowicy krwi oraz zaburzony stosunek FSH i estradiolu w pierwszych dniach cyklu.

Objawy fizykalne

  • rzadkie, nieregularne lub nieobecne miesiączkowanie (oligomenorrhea),
  • niepłodność wynikacjąca głównie z braku owulacji (patrz wyżej),
  • hirsutyzm (nadmierne owłosienie typu męskiego); rzadko – maskulinizacja, spowodowana podwyższonym poziomem androgenów,
  • otyłość brzuszna – tkanka tłuszczowa skoncentrowana głównie w dolnej części tułowia,
  • łysienie androgeniczne (męski wzór łysienia),
  • trądzik, przetłuszczająca się skóra, łojotok,
  • rogowacenie ciemne (ciemne plamki na skórze, od jasnobrązowych po ciemnobrązowe i czarne),
  • przedłużony czas trwania zespołu napięcia przedmiesiączkowego,
  • chroniczny ból w miednicy, prawdopodobnie z powodu ucisku w miednicy, wywołanego przez powiększone policystyczne jajniki, chociaż nie stwierdzono do tej pory, czy jest to jedyna przyczyna występujących dolegliwości bólowych.

Towarzyszące zaburzenia biochemiczne

  • zaburzenia gospodarki węglowodanowej (nietolerancja glukozy, cukrzyca typu 2),
  • zaburzenia gospodarki lipidowej (hipertriglicerydemia, obniżony poziom cholesterolu HDL),
  • podwyższony poziom insuliny w surowicy krwi i/lub insulinooporność tkankowa,
  • niski poziom białka wiążącego hormony płciowe (SHBG).

Ryzyko chorób współistniejących lub będących powikłaniem PCOS:

  • zwiększone ryzyko rozrostu i raka endometrium (błony śluzowej jamy macicy) na skutek nadmiaru estrogenów; częściej dotyczy to grupy kobiet otyłych,
  • cukrzyca typu 2. W grupie pacjentek z PCOS wskazane jest wykonanie testu obciążenia 75 gramami glukozy raz w roku,
  • otyłość,
  • nadciśnienie tętnicze,
  • dyslipidemia,
  • choroby układu krążenia,
  • poronienia.

Leczenie

Podstawą określenia odpowiedniego leczenia zespołu policystycznych jajników jest prawidłowe rozpoznanie i cel, jaki chce osiągnąć pacjentka w najbliższym czasie. Prawidłowe rozpoznanie to trudności w różnicowaniu z zespołami hyperandrogennymi, przebiegającymi z podobnymi objawami.

Cytując za prof. Leonem Sperofem: „Charakterystyczny obraz jajników policystycznych powstaje, gdy stan braku owulacji trwa odpowiednio długo, innymi słowy, jajniki policystyczne są wynikiem dezorganizacji czynnościowej, nie zaś konkretnego defektu ośrodkowego czy miejscowego np. od 8 do 25% zdrowych kobiet w badaniu usg będzie prezentowało cechy charakterystyczne dla jajników policystycznych. Właśnie tutaj kładzie się nacisk na oznaczenie AMH, wydaje sie być wiarygodny i ułatwia decyzję o sposobie leczenia.”

Ogromne znaczenie ma wczesne rozpoznanie zespołu policystycznych jajników. Najczęstszym objawem wśród pacjentek zgłaszających się do naszej kliniki jest otyłość, zaburzenia miesiączkowania, trądzik i hirsutyzm. Osobną grupę stanowi leczenie niepłodności. Ze względu na ogromną liczbę pacjentek, tak niewiarygodnych dla wielu lekarzy, a borykających się z tyciem z „niczego”, w Zięba Clinic postanowiliśmy skoncentrować się na pomocy tej grupie kobiet.

Zaburzenia metaboliczne w zespole policystycznych jajników pozwalają nam zrozumieć zdecydowaną większość zdesperowanych kobiet.

Hyperinsulinemia i procesy jej towarzyszące, dopuszczają możliwość uruchamiania się gromadzenia tkanki tłuszczowej przy niewielkiej podaży węglowodanowej. Niestety otyłość to stan przewlekłej hyperinsulinemii, czyli objaw PCOS, jest przyczyną dalszych powikłań choroby. Wzrost ilości tkanki tłuszczowej powoduje spadek stężenia białka wiążącego wolne hormony, czyli im więcej tkanki tłuszczowej tym większe nasilenie objawów nadmiaru androgenów, a ten powoduje zwiększenie otyłości – pojawia się mechanizm zamkniętego koła. Naszym zadaniem jest znaleźć najsłabsze ogniwo, aby rozpocząć terapię i uzyskać efekt zadowalający wizualnie pacjentkę i poprawiający jej samopoczucie, a jednocześnie ochraniając ją przed zgubnymi powikłaniami zespołu policystycznych jajników.

Każda pacjentka wymaga indywidualnego podejścia do problemu. W naszej klinice mamy sprawdzone i oparte na najnowszych światowych zaleceniach metody diagnostyczne i terapeutyczne. Proces leczenia rozpoczynamy od dokładnej diagnostyki endokrynologicznej (specjaliści ginekolodzy endokrynolodzy) i biochemicznej (badania na miejscu). Następnie dobieramy najlepszy z protokołów leczenia, dostosowany do otrzymanych wyników, objawów oraz oczekiwań pacjentki. W leczeniu zespołu policystycznych jajników ważne są też odpowiednio dobrane ćwiczenia i dieta. Kobiety mające problem z wagą często podejmują się wielu źle dobranych, wyczerpujących ćwiczeń, które stanowią stresor blokujący dodatkowo system hormonalny. Celem diety powinno być zwiększenie wrażliwości insulinowej, utrata tkanki tłuszczowej oraz redukcja poziomu testosteronu. Bardzo ważnym aspektem w dietetycznym podejściu do leczenia zespołu policystycznych jajników jest redukcja stanów zapalnych poprzez ograniczenie spożywania cukru oraz spożywania żywności wysoko przetworzonej.

Leczenie zespołu policystycznych jajników obejmuje:

  • leczenie hormonalne,
  • jeśli nie ma konieczności leczenia hormonalnego – dobranie przez specjalistę odpowiednich leków i mikroelementów,
  • dieta, najlepiej po wykonaniu testów na nietolerancję pokarmową,
  • wskazane (w zależności od wyjściowej wagi pacjentki) indywidualne ćwiczenia pod okiem magistra wychowania fizycznego (i jeśli jest taka potrzeba – fizjoterapeuty),
  • bardzo wskazane jest wsparcie psychoterapeuty,
  • dodatkowo, w zależności od wybranej metody leczenia, pomocna nam jest depilacja laserowa nadmiernego owłosienia męskiego najnowocześniejszym, bezbolesnym laserem,
  • bardzo często spotykamy się z brakiem wiary w kolejne diety, bo nic nie jest skuteczne, a w zespole policystycznych jajników kobiet otyłych jedyna skuteczną metodą leczenia jest zmniejszenie masy ciała, a tym samym hormonalnie czynnej tkanki tłuszczowej. W związku z tym niejednokrotnie niezbędne jest zmniejszenie jej ilości w sposób bardziej inwazyjny, czyli za pomocą liposukcji, która może zapoczątkować leczenie lub zostać wrożona celem usunięcia nadmiaru tkanki tłuszczowej w miejscach trudnych do wyćwiczenia. Zabieg liposukcji wykonywany jest przez specjalistów chirurgów, a jego inwazyjność jest tak znikoma, że po zabiegu pacjentka wraca do domu,
  • na każdym etapie opisanych protokołów leczenia wskazana jest dbałość o ciało: masaże związane ze zmniejszeniem podskórnej tkanki tłuszczowej oraz efektu niechcianego, czyli cellulitu.

Przypomnijmy: walka z tkanką tłuszczową w zespole policystycznych jajników jest nie tylko dbałością o zgrabną sylwetkę. Jest walką o zdrowe życie i możliwość maksymalnego wyeliminowania późnych powikłań PCOS. Znalezienie sposobu na zgrabną sylwetkę kobiety otyłej, chorującej na PCOS, jest sposobem na życie, który będzie warunkował stałą kontrolę jej dobrego stanu zdrowia. Aby nie dopuścić do zamknięcia wcześniej wspomnianego koła metaboliczno-enokrynologicznego, chorujące kobiety zapraszamy na rozmowę kwalifikacyjną.

Lekarz opiekuńczy

Wyślij e-mail lub zadzwoń


Skontaktuj się z nami


Masz pytania? Zadzwoń
+48 32 202 36 35

Napisz wiadomość
info@ziebaclinic.pl