Zanieczyszczenie środowiska a płodność

Niepłodność staje się chorobą cywilizacyjną. Liczba par borykających się z problemami z zajściem w ciążę stale wzrasta. Jednym z bardzo istotnych czynników, mających wpływ na taki stan rzeczy, jest nagromadzenie w otaczającym nas środowisku szkodliwych substancji chemicznych. Mamy z nimi styczność na co dzień, a ich stężenie w naszym organizmie z każdym rokiem wzrasta, wpływając coraz bardziej negatywnie na funkcjonowanie całego naszego ciała.

Czy to duże zagrożenie?

Jednym z większych zagrożeń, będącym od dłuższego czasu przedmiotem zainteresowania naukowców, ostatnio również w kontekście wpływu na płodność, są tak zwane trwałe zanieczyszczenia organiczne (TZO). Należą do nich toksyczne substancje chemiczne, które po uwolnieniu do środowiska łatwo się w nim rozprzestrzeniają, pozostając niezmienione przez wiele lat. Są dobrze rozpuszczalne w tłuszczach, przez co gromadzą się w komórkach tłuszczowych zwierząt i ludzi. Poza wpływem na płodność, są odpowiedzialne za zwiększoną częstotliwość występowania nowotworów, alergii, zaburzeń układów odpornościowego, hormonalnego i nerwowego. Należą do nich głównie pestycydy i chemikalia przemysłowe.

Obecność TZO stwierdzono między innymi w nasieniu i pęcherzykach jajnikowych, w których rozwijają się komórki jajowe. Chemikalia te powiązano już z zaburzeniami płodności takimi jak:

• obniżona rezerwa jajnikowa,
• zaburzenia cyklu miesiączkowego,
• brak owulacji,
• zwiększone ryzyko poronienia.

Do najważniejszych TZO należą:

• niektóre pestycydy, czyli substancje stosowane do ochrony roślin, zwierząt, zbiorników wodnych, budynków i innych przed szkodnikami. Są obecne w wielu produktach spożywczych. Dlatego niezwykle ważne jest, aby zwracać uwagę na to co jemy – kupować żywność ekologiczną i unikać produktów wysoko przetworzonych.
• WWA (wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne). Są obecne między innymi w dymie tytoniowym, spalinach samochodowych, dymie pochodzącym ze spalania drewna iglastego i działania pieców koksowniczych.
• polichlorowane bifenyle (PCB), stosowane głównie w przemyśle elektrotechnicznym, ale też produkcji smarów, impregnatów, płynów hydraulicznych, farb drukarskich, klejów i tworzyw sztucznych. W znacznych ilościach mogą znajdować się w niektórych produktach żywnościowych, zwłaszcza tłustych rybach, zarówno morskich jak i słodkowodnych.
• heksachlorobenzen, czyli nie stosowany już dziś środek do ochrony przed grzybami i impregnator drewna.

Problem ich uwalniania do środowiska i bioakumulacji został dostrzeżony dopiero w połowie lat 90-tych. Chociaż krajowe i międzynarodowe organizacje starają się ograniczyć lub nawet wyeliminować uwalnianie TZO do środowiska, na efekty tych działań będziemy musieli jeszcze bardzo długo poczekać.