Sezonowość zachodzenia w ciążę. Jakie są czynniki?

Sezonowa zmienność w liczbie dzieci przychodzących na świat jest zjawiskiem obecnym praktycznie we wszystkich populacjach ludzkich i zmienia się wraz z obszarem położenia geograficznego. W XX wieku w krajach europejskich największą liczbę urodzeń odnotowywano wiosną, a najmniejszą – jesienią. W Stanach Zjednoczonych obserwowano dokładnie odwrotną zależność. I choć pomimo tego, że jest to fakt interesujący wielu badaczy, zwłaszcza że istnieją naukowe dowody na to, że miesiąc urodzenia ma wpływ na kondycję zdrowotną człowieka oraz występowanie takich chorób jak cukrzyca, choroby układu krążenia, schizofrenia i inne schorzenia układu nerwowego, nie został on do końca naukowo wyjaśniony.

Istnieją różne hipotezy dotyczące sezonowości zachodzenia w ciążę. Hipotezy te można zakwalifikować do trzech głównych grup, obejmujących czynniki które mogą być przyczyną zjawiska: czynniki socjologiczne, klimatyczne oraz energetyczne.

Czynniki socjologiczne

Wpływają przede wszystkim na częstość odbywania stosunków płciowych. W analizach statystycznych często stwierdza się, że najwięcej dzieci zostaje poczętych podczas świąt, długich weekendów i w okresie wakacyjnym. W różnych grupach społecznych wyraźnie widoczna jest też zależność pomiędzy liczbą kobiet  zachodzących w ciążę a kalendarzem świąt i innych wydarzeń religijnych. Nie bez znaczenia jest także tryb życia, co jest szczególnie widoczne w społeczeństwach rolniczych czy koczowniczych.

Czynniki klimatyczne

Powszechnie panuje opinia, że wysokie temperatury przeszkadzają, a niższe, zwłaszcza w deszczowe dni sprzyjają prokreacji. Wiąże się to oczywiście z faktem częstszego pozostawania par w domu, co zwiększa częstotliwość stosunków płciowych. Czynniki klimatyczne wpływają jednak głównie w sposób bezpośredni na procesy fizjologiczne zachodzące w organizmie człowieka i tym samym na jego płodność.

Temperatura ma przede wszystkim bardzo duży wpływ na produkcję nasienia. Wiele badań potwierdza fakt, że jego parametry pogarszają się w miesiącach najbardziej upalnych. Nie bez znaczenia jest też zmienna długość dnia i nocy, pod wpływem której zmienia się ilość wydzielanego przez szyszynkę hormonu odpowiedzialnego za regulację zegara biologicznego kontrolującego wszystkie procesy zachodzące w naszym ciele – melatoniny. Okres nasłonecznienia warunkuje również produkcję innych hormonów, enzymów oraz witaminy D.

Czynniki energetyczne

Wpływają głównie na płodność kobiet, ponieważ ciąża oraz karmienie piersią wymagają od ich organizmu niezwykle dużych nakładów energii. Bilans energetyczny ma ogromny wpływ na funkcjonowanie jajników. Nawet niewielkie zmiany zwartości materiałów zapasowych w organizmie (tłuszczu i glikogenu) mają znaczący wpływ na produkcję hormonów jajnikowych niezbędnych dla możliwości poczęcia dziecka: estradiolu i progesteronu. Zmienność bilansu energetycznego spowodowana na przykład ćwiczeniami fizycznymi lub zmianą diety wpływa także na wydzielanie hormonów przez podwzgórze i przysadkę mózgową, które są niezbędnymi ogniwami w prawidłowym przebiegu cyklu menstruacyjnego, prowadzącego do uwolnienia komórki jajowej zdolnej do zapłodnienia. Ponadto funkcjonowanie jajników zależy też od najważniejszych hormonów związanych z metabolizmem – insuliny i hormonu wzrostu.

Wyżej wymienione hipotezy oczywiście nie wykluczają się wzajemnie, lecz wręcz przeciwnie – zazwyczaj działają w tym samym czasie. Są to jednak tylko niektóre z zapewne licznych czynników mających wpływ na procesy reprodukcyjne człowieka. Odmienność struktury urodzeń według miesięcy w różnych terytoriach świata ma związek z licznymi, nie do końca wyjaśnionymi prawidłowościami biologicznymi.