• dr Małgorzata Zięba
  • 6 maja 2019

Refundacja in vitro i inne prawne aspekty leczenia niepłodności w Polsce

In Vitro

refundacja in vitro

Niepłodność to choroba cywilizacyjna XXI wieku, na którą lekarstwem coraz częściej jest zapłodnienie pozaustrojowe. Jak wyglądają prawne aspekty tej metody w Polsce, kto może przystąpić do procedury i czy można ubiegać się o refundację in vitro?

Z naszego poradnika dowiesz się najważniejszych rzeczy o uregulowaniach prawnych dotyczących zapłodnienia in vitro, kto i kiedy może zdecydować się na procedurę oraz czy możliwa jest refundacja in vitro.

Płodność współczesnych ludzi niestety coraz bardziej szwankuje. Wiele par zadaje sobie pytanie: „Jak zajść w ciążę?”. Często naturalne metody nie wystarczą i przychodzi czas na in vitro. Podejmując decyzję o zapłodnieniu pozaustrojowym, warto dowiedzieć się, jak przebiega procedura.

Jednak sama decyzja nie wystarczy, bo polskie prawo szczegółowo reguluje kwestie związane z tym sposobem leczenia niepłodności.

Zapłodnienie in vitro a polskie prawo

W Polsce szczegółowe kwestie związane z leczeniem niepłodności reguluje ustawa z dnia 25 czerwca 2015 roku o leczeniu niepłodności, pot. ustawa o in vitro. Ustawa weszła w życie 1 listopada 2015 roku i od tego czasu określa:

  • normy ochrony komórek rozrodczych i zarodków, których używa się w biologii, medycynie i przy leczeniu niepłodności;
  • metody leczenia niepłodności i procedury wspomagania prokreacji — inseminacji, zapłodnienia pozaustrojowego, zabezpieczenie płodności na przyszłość itd.;
  • rolę władz publicznych w ochronie i promocji zdrowia rozrodczego;
  • zasady pobierania, oddawania, przetwarzania, testowania, przechowywania i dystrybucji komórek rozrodczych oraz zarodków przeznaczonych do zastosowania w procedurze medycznie wspomaganej prokreacji;
  • zasady funkcjonowania ośrodków medycznie wspomaganej prokreacji oraz banków komórek rozrodczych i zarodków;
  • zasady refundacji in vitro.

Kiedy można rozpocząć leczenie metodą in vitro i kto się może na nią zdecydować?

refundacja in vitro

Procedurę in vitro można zastosować dopiero po 12 miesiącach udokumentowanego i bezskutecznego leczenia innymi metodami.

Jeśli jednak te metody według aktualnej wiedzy medycznej są z góry skazane na niepowodzenie, to czas przeznaczony na ich stosowanie nie wchodzi w skład wspomnianych 12 miesięcy — powód musi być wpisany w dokumentacji medycznej.

Polskie prawo zezwala na przeprowadzenie procedury tylko u małżeństw lub par będących we wspólnym pożyciu.

Samotna kobieta w tym momencie nie ma szans na zapłodnienie pozaustrojowe.

Czy da się obejść te zapisy i np. poprosić przyjaciela o to, aby podał się za partnera kobiety? Ustawodawca przewidział taką sytuację i partner, który nie jest mężem kobiety, musi podpisać dokumenty, które czynią go prawowitym opiekunem i ojcem dziecka.

W przypadku dawstwa niepartnerskiego i wykorzystania komórek rozrodczych pochodzących od anonimowego dawcy mąż może podpisać niezbędne oświadczenie w klinice płodności, a partner pozostający we wspólnym pożyciu z biorczynią, musi podpisać i złożyć oświadczenie w urzędzie stanu cywilnego.

Ile jednorazowo można zapłodnić komórek jajowych?

Jednorazowo można zapłodnić maksymalnie 6 komórek jajowych, ale istnieją wyjątki, które pozwalają na zapłodnienie większej liczby:

  • jeśli pacjentka ukończyła 35 rok życia,
  • jeśli przeprowadzono już wcześniej dwie procedury zapłodnienia pozaustrojowego zakończone niepowodzeniem (brakiem ciąży),
  • jeśli istnieje choroba współistniejąca z niepłodnością, będąca wskazaniem do zapłodnienia większej ilości oocytów.
refundacja in vitro

Każdorazowo wymagana jest pisemna zgoda obojga partnerów na podanie zarodka. Pierwsza zgoda, którą podpisuje się podczas pierwszej procedury, nie obowiązuje w przypadku konieczności wykonania kriotransferów. Zdarza się, że pacjentom wydaje się, że mężczyzna nie musi być obecny przy transferowaniu zarodka, ale bez jego zgody do transferu nie dojdzie. Generalna zasada jest taka, że każdorazowo kobieta i mężczyzna muszą podpisywać zgody na każdym etapie procedury.

Jeśli dawca komórek rozrodczych wycofa zgodę na transfer zarodka lub nie chce jej udzielić na początku, sprawę można skierować do sądu opiekuńczego.

Istnieją okoliczności, które nakazują klinice płodności przekazanie zamrożonych zarodków do dawstwa niepartnerskiego (zarodki wpisuje się wtedy do rejestru dawców komórek rozrodczych i zarodków prowadzonego przez Ministerstwo Zdrowia). Dzieje się tak w następujących sytuacjach:

  • rezygnacji z przechowywania zarodków w banku, potwierdzonej pisemną, dobrowolną zgodą na przekazanie zarodków do adopcji;
  • upłynięciu czasu przechowywania zarodków w banku, określonego w umowie o mrożeniu i przechowywaniu zarodków (lub aneksie do umowy); co wiąże się z brakiem przedłużenia umowy i opłaty za przechowywanie;
  • upłynięciu 20 lat od momentu utworzenia zarodków (czyli od dnia punkcji jajników);
  • w przypadku śmierci obojga dawców zarodka.

Ważne informacje i skutki prawne dla dawców i biorców zarodka

Adopcja zarodków zawsze odbywa się całkowicie anonimowo i jeśli zarodki zostaną do niej przekazane, oznaczać to będzie:

  1. Utratę prawa do informacji na temat dalszego postępowania z zarodkami — dawcy nie będą mieć prawa do informacji o danych osobowych biorców.
  2. Utratę praw i obowiązków wobec dziecka, które urodzi się w wyniku procedury medycznie wspomaganej prokreacji z wykorzystaniem zarodka przekazanego do adopcji.

Osoba, która urodzi się w wyniki procedury medycznie wspieranej prokreacji z użyciem adoptowanych zarodków, po osiągnięciu pełnoletności może zapoznać się z następującymi informacjami o dawcach:

  • rokiem i miejscem urodzenia obojga dawców,
  • stanem zdrowia — wynikami badań lekarskich i laboratoryjnych, którym poddani byli dawcy, zanim utworzono zarodek.
refundacja in vitro

Opiekunowie ustawowi dziecka poczętego z adoptowanego zarodka również mogą otrzymać informacje o stanie zdrowia dawców, ale tylko w określonym przypadku.

Te informacje mogą być przekazane, jeśli jest szansa, że pomogą zapobiec niebezpieczeństwu dla zdrowia lub życia dziecka. Wskazania do zapoznania się z informacjami dotyczącymi dawców określa lekarz prowadzący leczenie dziecka.

Osoby adoptujące zarodek otrzymają wyłącznie dane z ankiety fenotypowej dotyczące wyglądu i pochodzenia etnicznego dawców oraz informacje o kondycji zarodka i stanie jego rozwoju.

Anonimowymi biorcami mogą zostać osoby, które pozostają w związku małżeńskim lub we wspólnym pożyciu, poświadczonym pisemnie w obecności osoby zatrudnionej w ośrodku leczenia niepłodności.

W przypadku osób niebędących małżonkami, a pozostających we wspólnym pożyciu, przed przystąpieniem do procedury transferu, partner biorczyni musi zadeklarować chęć ojcostwa w urzędzie stanu cywilnego.

Dodatkowo oboje partnerów musi wyrazić pisemną zgodę na adopcję zarodka, a lekarz stwierdzić brak przeciwwskazań medycznych do przeprowadzenia transferu. Lekarz ustala również podobieństwo fizyczne biorców do dawców zarodka — na podstawie cech fenotypowych.

Rejestr dawców komórek rozrodczych i zarodków

Rejestr dawców komórek rozrodczych i zarodków powstał, aby precyzyjnie identyfikować dawców i biorców zarodków oraz do monitorowania procesu medycznie wspomaganej prokreacji.

Rejestr zawiera dane dotyczące wszystkich zarodków przekazanych do adopcji oraz wszystkich niepartnerskich dawców komórek rozrodczych na terenie Polski.

Podmiotem odpowiedzialnym za jego funkcjonowanie jest jednostka podległa ministrowi zdrowia. Wszelkie informacje zawarte w Rejestrze podlegają ochronie na poziomie wysokim i są chronione przed dostępem osób nieupoważnionych (zgodnie z art. 39a ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych Dz. U. z 2014 r. poz. 1182 i 1662). Za udostępnianie informacji zawartych w rejestrze osobom upoważnionym odpowiada minister zdrowia.

Bank komórek rozrodczych i zarodków zobowiązany jest do niezwłocznego przekazywania informacji na temat wszystkich zarodków, które zgodnie z przepisami ustawy mogą trafić do adopcji, a także o fakcie wycofania zgody na przekazanie zarodków do adopcji przez dawców.

Dane, które trafiają do rejestru dawców komórek rozrodczych i zarodków szczegółowo opisuje rozdział 5 ustawy o leczeniu niepłodności. Są to informacje osobowe, niepowtarzalne oznakowanie nadane dawcom, dane o stanie zdrowia dawcy, miejsce pobrania komórek itd.

Na jakich zasadach wykonywana jest refundacja in vitro?

W lipcu 2013 roku uruchomiono „Program – Leczenie Niepłodności Metodą Zapłodnienia Pozaustrojowego na lata 2013-2016”, który refundował in vitro. W ramach programu urodziło się 21 666 dzieci.

Obecnie nie ma krajowego programu refundacji samego zapłodnienia pozaustrojowego.

Jednak w niektórych miastach można starać się o refundację lub dofinansowanie procedury, np. w Warszawie przysługuje dofinansowanie w wysokości do 5 tys. zł do każdej procedury, maksymalnie można skorzystać z trzech zabiegów. Podobne zasady obowiązują w Gdańsku i Łodzi.

Ustawa o leczeniu niepłodności nie zakłada możliwość refundacji in vitro, ale leków służących do hormonalnej stymulacji cyklu. Nie ma znaczenia czy stymulacja ma zwiększyć szansę naturalnego zajścia w ciążę, czy ma przygotować kobietę do zapłodnienia in vitro. Lista refundowanych leków zmienia się co 3 miesiące i jest publikowana na stronie ministerstwa zdrowia.

Personel Kliniki Płodności Zięba śledzi zmiany, aby móc na bieżąco informować pacjentów o możliwościach refundacji. Dlaczego to takie ważne? Niektóre leki warte są nawet kilka tysięcy złotych, a inne dużo mniej, więc warto roztropnie podejmować decyzję o dofinansowanie leczenia.

Prawne aspekty leczenia niepłodności w Polsce

Leczenie niepłodności to bardzo złożony proces, na który składają się nie tylko kwestie medyczne, ale też etyczne, psychologiczne, religijne, społeczne i prawne. Obowiązująca w Polsce ustawa o leczeniu niepłodności stara się regulować ten obszar i wprowadza stosunkowo jasne zasady. Czy to są jednak zasady satysfakcjonujące dla bezpłodnych osób? Zdania są podzielone.

Oceń post

Ostatnie wpisy

Wyślij e-mail lub zadzwoń


Skontaktuj się z nami


Masz pytania? Zadzwoń
+48 32 202 36 35

Napisz wiadomość
info@ziebaclinic.pl