Jak zajść w ciążę, czyli wszystko o płodności

Na co dzień nie myślimy o płodności, a jeśli już to traktujemy ją jako coś oczywistego. Dopiero kiedy po 30. czy 40 roku życia coraz częściej wpisujemy w wyszukiwarkę frazę: jak zajść w ciążę? zastanawiając się co jest nie tak. Okazuje się, że styl życia prowadzony od najmłodszych lat ma ogromny wpływ na naszą płodność. O płodność trzeba dbać tak samo, jak o całe ciało.

Z artykułu dowiesz się, jakie są objawy braku płodności, co zrobić, aby z wyprzedzeniem zadbać o swoją płodność i jakie badania wykonać, aby sprawdzić, jakie są Twoje szanse na posiadanie potomstwa.

Płodność to w najprostszym rozumieniu zdolność do poczęcia istoty ludzkiej. Jej początek następuje w momencie uaktywnienia się całego systemu hormonalnego, który uruchamia procesy prowadzące do kształtowania się odmiennych u chłopca i dziewczynki cech budowy ciała oraz własności, które umożliwiają współżycie seksualne.

Jakie są objawy braku płodności?

• Brak ciąży mimo regularnego współżycia — według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) o niepłodności możemy mówić, kiedy niemożliwe jest zajście w ciążę, kiedy para współżyje ze sobą regularnie (3-4 razy w tygodniu) i nie stosuje żadnych środków zapobiegawczych.
• Zaburzenia miesiączkowania.
• Wydłużające się cykle miesiączkowe.
• Brak pierwszorzędowych cech płciowych — jajnik/jądra.
• Brak drugorzędowych cech płciowych — srom, łechtaczka, pochwa, macica, jajowody, moszna, nasieniowody, prącie.
• Brak trzeciorzędowych cech płciowych — biust, specyficzne owłosienie ciała charakterystyczne dla danej płci, specyficzne umięśnienie i rozłożenie tłuszczu na ciele charakterystyczne dla płci, specyficzne proporcje ciała charakterystyczne dla płci, barwa głosu oraz w przypadku mężczyzn jabłko Adama.

Jak zajśc w ciążę? Pamiętaj, że płodność zaczyna się w głowie

Pisząc „głowa”, chodzi oczywiście o psychikę, która jest ściśle połączona z funkcjonowaniem organizmu człowieka.

Negatywne emocje i stres wyzwalają szereg procesów i reakcji, które odpowiadają na trudną sytuację i mają przywrócić równowagę w organizmie. To bezcenna umiejętność ciała człowieka, ale jeśli stres jest przewlekły, może prowadzić do wielu zaburzeń.

Reakcje następują po sobie kaskadowo i wpływają na coraz więcej procesów, np. hormonalnych, które znacznie wpływają na płodność żeńską i męską.

Nieprawidłowości w działaniu układu hormonalnego mogą prowadzić do:

• u kobiet: zaburzeń cyklu, brakiem miesiączki, problemem
• implantacji zarodka;
• u mężczyzn: proces spermatogenezy i obniżenie parametrów nasienia.

Dodatkowym stresem jest też diagnoza niepłodności i poddanie się długotrwałemu leczeniu.

Dlatego tak ważne jest, aby w czasie leczenia niepłodności korzystać ze wsparcia psychoterapeuty. Profesjonalna opieka jest bezcenna i pomaga pacjentom radzić sobie z negatywnymi emocjami, co podnosi prawdopodobieństwo zajścia w ciążę.

Wsparcie specjalisty pomaga też parze zachować dobre, wzajemne relacje, które mogą być nadwątlone przez niepłodność i jej leczenie.

Para dowiaduje się, jak wzajemnie się wspierać, komunikować, nie ranić i mówić otwarcie o swoich niepokojach. To pozwala uniknąć zamknięcia się w sobie na skutek poczucia winy i bezradności.

Pierwsze dziecko coraz później

Dziś pary później decydują się na macierzyństwo.

Średnia wieku pary rodzącej pierwsze dziecko w Polsce wynosi od 27 do 30 lat, w zależności od miejsca zamieszkania, a w największych miastach to nawet ponad 33 lata. Jeszcze 20 lat temu, pierwsze dziecko przychodziło na świat, kiedy rodzice mieli średnio 23 lata.

Jest wiele przyczyn, dlaczego ludzie odkładają macierzyństwo — ukończenie studiów, kariera, zbudowanie swojej pozycji zawodowej, coraz mniejsza społeczna presja, chęć przygotowania dziecku lepszego życia.

Należy jednak pamiętać, że wiek biologiczny rządzi się swoimi prawami i nasze plany nie wpływają na to, że np. komórki jajowe na nas „poczekają”. To sprawia, że procedura zapłodnienia in vitro często jest jedyną drogą do upragnionej ciąży.

Po 20. roku życia u kobiet zaczyna spadać stężenie AMH (hormonu antymüllerowskiego, ang. Anti-Müllerian Hormone), czyli tzw. rezerwa jajnikowa. U każdej kobiety jest inne stężenie AMH i można je precyzyjnie zbadać, ale nie da się bezbłędnie określić, do jakiego wieku będzie ona płodna. Z całą pewnością można jednak powiedzieć, że wyższe stężenie AMH jest u 20-latki niż u 30-latki.

Rozwój cywilizacji również nie pomaga w wydłużeniu okresu płodności. Tryb życia przepełniony stresem — w ciągłym biegu i pod presją — zanieczyszczone środowisko naturalne i inne czynniki sprawiają, że coraz więcej kobiet i mężczyzn jest bezpłodnych.

Jak poprawić płodność kobiety?

U kobiet komórki jajowe powstają już w okresie życia płodowego.

Dlaczego to takie ważne?

Oocyty wyprodukowane przez organizm kobiety są poddawane działaniu czynników zewnętrznych od chwili narodzin, a nawet wcześniej, bo już w trakcie życia prenatalnego. To sprawia, że już małym dziewczynkom warto tłumaczyć, jak ważny jest higieniczny tryb życia. Dieta, aktywność fizyczna, środowisko życia, to wszystko ma wpływ na płodność kobiety.

Działanie czynników zewnętrznych potwierdza występowanie zespołu policystycznych jajników (PCOS).

Matki, które chorują na PCOS, przekazują genetyczną skłonność do choroby swoim córkom już na etapie płodu. Jednak u dziewczynek ze skłonnością do PCOS, u których wprowadzono zdrową dietę oraz odpowiednią aktywność fizyczną, nie wykryto zachorowań. W przeciwieństwie do dziewczynek, które prowadziły niehigieniczny tryb życia.

Uwarunkowania genetyczne są bardzo ważne, ale jeszcze ważniejszy jest styl życia kobiety.

Okazuje się, że sposób naszego życia może w 70% wpływać na to, czy prawdopodobne choroby genetyczne zaczną się rozwijać, czy nie.

Brak ekspozycji na czynniki uruchamiające daną jednostkę chorobowa, jest tu kluczowy i możne znacznie poprawić płodność.

W przypadku potwierdzonej niepłodności bardzo ważne jest wdrożenie indywidualnego planu leczenia, składającego się m.in. z:

• diagnostyki mikrobioty jelitowej,
• testów na nietolerancje pokarmowe,
• zindywidualizowanej suplementacji,
• odpowiedniego leczenia farmakologicznego.

Jak poprawić płodność mężczyzny?

Jakość materiału genetycznego u 45-latka jest znacznie niższa niż u 20-30-latka.

Dzisiejsi mężczyźni są narażeni na zanieczyszczenia środowiska naturalnego i stres. Do tego dochodzi niezdrowa dieta i brak aktywności fizycznej. Te wszystkie czynniki pośrednio lub bezpośrednio przyczyniają się do uszkadzania DNA plemników.

Wyraźnie widać, że styl naszego życia i miejsce zamieszkania mają ogromny wpływ na płodność.

Co zatem zrobić, aby zwiększyć swoje szanse na posiadanie potomstwa?

To proste, już w wieku 20-30 lat, nawet jeśli nie planujemy dzieci, warto po prostu o siebie dbać — starać się unikać stresów, zdrowo się odżywiać, ćwiczyć regularnie i w miarę możliwości jak najczęściej oddychać czystym powietrzem.

Pomyśl wcześniej o swojej płodności

Znana wszystkim zasada brzmi, że lepiej zapobiegać niż leczyć, ale niestety nie wszyscy się do niej stosują. 

Wiele obecnie niepłodnych osób po 30. roku życia przyznaje, że w wieku 20 lat nie myślało o dzieciach, a tym samym o swojej płodności.

Warto jednak nawet w młodym wieku wykonać badania i regularnie kontrolować się u ginekologa, endokrynologa (kobiety), czy androloga (mężczyźni).

Im wcześniej lekarz specjalista zdiagnozuje nieprawidłowości, które mogą powodować niepłodność, tym szybciej będzie można je wyeliminować, aby w przyszłości starania się o dziecko były znacznie łatwiejsze. Być może jednak nieprawidłowości są już zaawansowane, więc wtedy specjalista ustali plan leczenia lub powie, jak zabezpieczyć swój materiał rozrodczy na przyszłość.

To nie są łatwe kwestie, a szczególnie wtedy, kiedy ma się 20 lat i nie myśli o dzieciach. Jednak warto o siebie zadbać już w tym wieku, aby uniknąć rozczarowań i niepowodzeń w przyszłości.

Jak zabezpieczyć swój materiał rozrodczy na przyszłość?

Zgodnie z zapisami zawartymi w ustawie z dnia 25 czerwca 2015 r. o leczeniu niepłodności w określonych przypadkach istnieje możliwość pobrania i zamrożenia komórek jajowych na przyszłość. Muszą istnieć ku temu wskazania medyczne, np. kobieta będzie musiała poddać się terapii, której skutkiem ubocznym będzie upośledzenie funkcji rozrodczych. Bardzo często jest to leczenie onkologiczne — radioterapia lub chemioterapia. Natomiast weryfikacja oocytów w celu zapłodnienia płodności na przyszłość przez kobiety, które w danej chwili nie mają partnera i są zdrowe, jest obecnie zabroniona.

Badania sprawdzające płodność

Co prawda nie da się jednoznacznie ustalić, do jakiego wieku kobieta i mężczyzna będą płodni, ale dzięki diagnostyce można przewidzieć, jak będzie zmieniać się ich płodność w czasie. Można też precyzyjnie określić, jak wygląda płodność w momencie badania i w miarę potrzeby ustalić zindywidualizowany plan przywracania płodności, czym też zajmujemy się w Klinice Płodności Zięba.

Badania określające płodność kobiety

Wymienione badania to podstawowy pakiet pozwalający ustalić płodność kobiety. Wykonanie ich wszystkich lub części — zakres najlepiej skonsultować z lekarzem — pozwala określić płodność i ocenić szansę na zajście w ciążę w przyszłości.

Do ustalenia płodności kobiety wykonuje się przede wszystkim te badania:

• Badanie ultrasonograficzne (ang. Antral Follicle Count) — dzięki temu badaniu lekarz może ustalić liczbę pęcherzyków antralnych w jajnikach. Pęcherzyki antralne (średnica od 2 do 8 mm) mają zdolność wzrostu i przekształcania się w pęcherzyki dominujące, w których dojrzewają komórki jajowe. Badanie to jest bardzo ważne, bo pozwala bardzo precyzyjnie ustalić rezerwę jajnikową. Co więcej, jeśli ilość pęcherzyków w obrębie jajnika jest nieprawidłowa, lekarz może poinformować pacjentkę, że taki stan rzeczy może utrudniać zajście w ciążę.
• AMH (hormon antymüllerowski, ang. Anti-Müllerian Hormone) — to podstawowe badanie, które określa rezerwę jajnikową. Dla pacjentki to informacja określająca jej szanse na poczęcie dziecka. Lekarz może też oszacować szanse ciąży w przyszłości lub zlecić rozszerzoną diagnostykę, jeśli pojawią się nieprawidłowości.
• Inhibina B — obok AMH to główny parametr określający rezerwę jajnikową. Stężenie tego hormonu pozwala nie tylko ocenić liczbę i jakość komórek jajowych, ale też przewidzieć odpowiedź organizmu na stymulację jajników do procedury wspomaganego rozrodu. Warto wiedzieć, że u kobiet w okresie menopauzy stężenie inhibiny B jest praktycznie nieoznaczalne.
• FSH (hormon folikulotropowy) — badanie wykonuje się razem z badaniem hormonu LH i estradiolem. Analiza FSH i estradiolu pozwala określić rezerwę jajnikową. Natomiast stosunek stężenia FSH i LH pozwala stwierdzić zaburzenia funkcji przysadki mózgowej oraz jest jednym z kryteriów rozpoznawczych zespołu policystycznych jajników (PCOS).

Badania określające płodność mężczyzny

W celu ustalenia płodności mężczyzny również wykonuje się badania. Warto zdecydować się na diagnostykę, bo męska niepłodność odpowiada za 35% niepowodzeń starań się o dziecko, czyli tyle samo co w przypadku żeńskiej niepłodności.

Obok badania nasienia, podstawowym badaniem oceniającym płodność mężczyzny jest Inhibina B, która wpływa na proces spermatogenezy i hamuje wydzielanie FSH. Zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn poziom inhibiny B spada wraz z wiekiem, czego konsekwencją jest wzrost poziomu FSH.

Walczymy o Twoją płodność!

W Klinice Płodności Zięba wiemy, że nie ma dwóch identycznych przypadków niepowodzeń przy staraniu się o dziecko.

Każdy pacjent jest osobną historią, a my wykorzystujemy całą naszą wiedzę i doświadczenie, aby indywidualnie dopasować leczenie, które ma zakończyć się ciążą. Wiemy też jednak, że zdrowy tryb życia, aktywność fizyczna, unikanie stresów, życie w zdrowym otoczeniu to czynniki, które znacznie podnoszą szanse na własne potomstwo.