O zapłodnieniu, czyli jak powstaje życie. Opis komórek jajowych

Mniej więcej w połowie prawidłowego cyklu menstruacyjnego następuje owulacja, czyli uwolnienie komórki jajowej przez pęcherzyk dojrzewający w jajniku. Aby jajeczko mogło zostać zapłodnione, musi być dojrzałe. Taka komórka to tak zwany oocyt II rzędu, oznaczana też skrótem M2. Cechą charakterystyczną jest obecność małego, okrągłego ciałka kierunkowego i brak widocznego jądra komórkowego.

Prawidłowy oocyt w stadium M2

Przebieg procesu zapłodnienia zależy od jakości uwolnionej komórki jajowej. Czasami na skutek działania różnych czynników komórka jest nieprawidłowa, co znacząco zmniejsza szanse lub uniemożliwia zapłodnienie.

Nieprawidłowe komórki jajowe

Nieprawidłowe komórki jajowe

Zapłodnienie poprzedzone jest zaplemnieniem, czyli złożeniem plemników w przedsionku pochwy, skąd poprzez szyjkę i jamę macicy dzięki ruchom witek przedostają one się do jajowodów. Dopiero podczas tej wędrówki przez drogi rozrodcze kobiety plemniki osiągają pełną zdolność do zapłodnienia. Zjawisko to nosi nazwę kapacytacji. Polega na usuwaniu substancji znajdujących się na główkach plemników poprzez enzymy obecne w śluzie szyjki i trzonu macicy.

Proces zapłodnienia (więcej tutaj), rozpoczynający się w momencie zbliżenia się plemników do jajeczka i zakończony pierwszym podziałem zygoty trwa około 24 godzin i zachodzi w jajowodzie. Jeżeli komórka jajowa zostanie zapłodniona, powstanie zygota zawierająca materiał genetyczny pochodzący od matki i od ojca. Po wniknięciu plemnika do komórki jajowej przez pewien czas widoczne są dwa ciałka kierunkowe oraz przedjądrza: jedno męskie i jedno żeńskie, które po połączeniu się tworzą jedno jądro zygoty.

Prawidłowo zapłodniona komórka jajowa – zygota. Widoczne są 2 przedjądrza oraz dwa ciałka kierunkowe.

Z kilkudziesięciu (a nawet kilkuset) milionów plemników znajdujących się w nasieniu do komórki jajowej dociera tylko kilka tysięcy, a czasami tylko kilkaset z nich. W zapłodnieniu uczestniczy około 200 plemników, a do oocytu (w prawidłowych warunkach) wnika tylko jeden. Czasami na skutek błędów w procesie zapłodnienia do jajeczka wnikają dwa lub więcej plemników (jest to polispermia), co uniemożliwia prawidłowy rozwój zarodka i powoduje jego obumarcie we wczesnym etapie rozwoju.

Nieprawidłowo zapłodniona komórka jajowa. Widoczne są 3 przedjądrza.

W efekcie procesu zapłodnienia dochodzi do określenia płci przez chromosom plemnika (X lub Y) oraz zapoczątkowania licznych podziałów komórkowych. Po pierwszym podziale zygoty, który najczęściej następuje po około 26 godzinach od wniknięcia plemnika do komórki jajowej powstaje zarodek zbudowany z dwóch komórek.

Zarodek dwukomórkowy

Dalszemu przebiegowi podziałów i rozwoju zarodka poświęcimy jeden z kolejnych tekstów.

Źródło zdjęć: Zięba Clinic