badania obowiązkowe w ciąży, choroby w ciąży, ciąża mnoga, co warto wiedzieć przed ciążą, diagnostyka w ciąży, opieka położnicza, problemy z utrzymaniem ciąży
Niewydolność szyjki macicy to istotny problem, który może prowadzić do poważnych komplikacji w trakcie ciąży. Zaburzenie nie daje żadnych objawów zwiastujących i może przyczynić się do porodu przedwczesnego lub poronienia. Regularne badania, pozwalające wykryć niewłaściwe tempo skracania się szyjki macicy, i odpowiednie metody terapeutyczne mogą jednak zapobiec powikłaniom i umożliwić bezpieczne donoszenie ciąży. Dowiedz się, co oznacza niewydolność szyjki macicy. Jakie są metody leczenia i ograniczania ryzyka wystąpienia problemu w przyszłości?
Szyjka macicy to dolna część macicy, która łączy jej trzon z pochwą, stanowiąc integralną część układu rozrodczego kobiety. W budowie szyjki macicy wyróżnia się część pochwową i brzuszną, zbudowane z tkanki łącznej i włókien mięśniowych, wnętrze pokrywa nabłonek jednowarstwowy gruczołowy.
W czasie ciąży szyjka macicy jest istotnym elementem wspomagającym utrzymanie rozwijającego się płodu w macicy. Jej prawidłowy stan, długość, grubość i odporność na nacisk mają realny wpływ na prawidłowy przebieg i donoszenie ciąży. Dlatego te parametry oceniane są podczas rutynowych badań u ciężarnych. Istotne znaczenie ma również czop śluzowy, znajdujący się w kanale szyjki macicy w trakcie ciąży, który działa jako bariera ochronna przed potencjalnymi infekcjami dróg rodnych.
Szyjka macicy odgrywa również ważną rolę w trakcie porodu. Odpowiednie rozwarcie i elastyczność umożliwiają przejście dziecka przez kanał rodny.
Niewydolność szyjki macicy w ciąży (inaczej niewydolność cieśniowo-szyjkowa) to stan, w którym szyjka macicy nieprawidłowo reaguje na nacisk i rosnące ciśnienie wewnątrz macicy. Dochodzi wówczas do jej przedwczesnego skracania się i rozwierania. Problem ujawnia się najczęściej w drugim trymestrze ciąży i może doprowadzić do poronienia lub przedwczesnego porodu.
Fizjologicznie szyjka macicy stopniowo skraca się w czasie trwania ciąży, jednak zmiany są minimalne. Przy niewydolności szyjki macicy proces ten przebiega zbyt szybko, co może wykryć lekarz podczas wizyty kontrolnej.
Większość przypadków niewydolności szyjki macicy przebiega bezobjawowo. Stan wykrywany jest dopiero podczas rutynowego badania ginekologicznego, w trakcie badania ultrasonograficznego lub w przypadku przedwczesnego rozpoczęcia się porodu. Jednak w niektórych sytuacjach mogą pojawić się zwiastuny wymagające pilnej konsultacji z lekarzem, takie jak:
Przedwczesne skracanie szyjki macicy może mieć wiele przyczyn. Wśród najczęstszych wyróżnia się:
Nieprawidłowości w obrębie szyjki macicy, a przede wszystkim przedwczesne skracanie i rozwarcie szyjki macicy, stanowią poważne zagrożenie dla ciąży. Przede wszystkim wiążą się z wysokim ryzykiem przedwczesnego porodu, również w drugim trymestrze. Dlatego konieczne są regularne badania u ginekologa, a pacjentki z niewydolnością szyjki macicy muszą zostać objęte szczególną opieką, zmniejszającą ryzyko i pozwalającą na donoszenie ciąży.
Niewydolność szyjki macicy w większości przypadków przebiega bezobjawowo, dlatego wczesne rozpoznanie ma kluczowe znaczenie dla podjęcia odpowiednich działań, zanim dojdzie do poważnych konsekwencji. Niezbędnym elementem w diagnostyce są rutynowe badania ginekologiczne, które pozwalają lekarzowi zauważyć niepokojące zmiany, m.in. przedwczesne skracanie i rozwieranie się szyjki. Ważnym narzędziem diagnostycznych jest również badanie ultrasonograficzne, które pozwala m.in. na precyzyjną ocenę jej długości. Należy pamiętać, że skracanie szyjki macicy w ciąży jest zjawiskiem fizjologicznym, które musi zachodzić jednak w określonym tempie i czasie. Długość poniżej 25 mm przed 24. tygodniem ciąży jest wyraźnym sygnałem niewydolności i wymaga pilnej interwencji.
W diagnostyce uwzględnia się również ocenę czynników ryzyka, takich jak wcześniejsze przedwczesne porody, infekcje wewnątrzmaciczne, ciąże mnogie, czy zabiegi w obrębie szyjki macicy. Jednak należy pamiętać, że niewydolność cieśniowo-szyjkowa może wystąpić również u ciężarnych nie znajdujących się w grupie ryzyka.
Leczenie niewydolności szyjki macicy zależy od stopnia zaawansowania problemu oraz tygodnia ciąży, w którym został zdiagnozowany. Do najczęściej stosowanych metod należą:
Każda z metod jest dostosowywana indywidualnie do potrzeb pacjentki, z uwzględnieniem długości szyjki, tygodnia ciąży i czynników ryzyka.
Kobiety, które w poprzednich ciążach miały rozpoznaną niewydolność szyjki macicy powinny być objęte szczególną opieką w kolejnych ciążach. Regularne monitorowanie stanu szyjki macicy zwiększa szanse na wczesne rozpoznanie niepokojących objawów i wdrożenie środków profilaktycznych zmniejszających ryzyko powtórzenia się problemu.
Warto pamiętać, że chociaż niewydolność cieśniowo-szyjkowa w poprzedniej ciąży zwiększa ryzyko wystąpienia przypadłości w kolejnej, nie wyklucza możliwości jej prawidłowego przebiegu i szczęśliwego rozwiązania.
Odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania dotyczące niewydolności szyjki macicy w ciąży.
Nisko położona szyjka macicy to zjawisko, w którym kanał szyjki (odcinek między pochwą a trzonem macicy) położony jest nie dalej niż 4,5 cm od wejścia do pochwy. Wysokość szyjki macicy jest cechą osobniczą, jednak może zmieniać się nieco w konkretnych okolicznościach. U ciężarnych niezwykle ważna jest długość szyjki macicy, a szczególnie tempo jej skracania, ponieważ jej przedwczesne skracanie i rozwieranie wiąże się z wysokim ryzykiem przedwczesnego porodu.
Na początku ciąży szyjka macicy powinna mieć długość około 3–5 cm (zwykle ma około 3 cm), a jej stopniowe skracanie jest procesem fizjologicznym. Jeśli jednak długość szyjki macicy przed 24. tygodniem ciąży spada poniżej 25 mm, mówi się o niewydolności szyjki macicy, która wiąże się z wysokim ryzykiem przedwczesnego porodu.
Aby odciążyć szyjkę macicy, zaleca się ograniczenie aktywności fizycznej i przyjmowanie pozycji leżącej, co zmniejsza nacisk trzonu macicy na szyjkę. W niektórych przypadkach lekarz może zastosować pessar położniczy lub założyć szew szyjkowy, co pomaga zapobiec przedwczesnemu rozwieraniu szyjki.
Samo położenie szyjki macicy w ciąży ma mniejsze znaczenie niż jej długość i prawidłowe tempo skracania, przygotowujące ciężarną do nadchodzącego porodu. Jeśli długość szyjki macicy przed 24. tygodniem ciąży jest mniejsza niż 25 mm, rozpoznaje się tzw. niewydolność cieśniowo-szyjkową, która wymaga pilnej interwencji medycznej.
Anatomicznie krótka szyjka macicy wiąże się ze zwiększonym ryzykiem wystąpienia niewydolności cieśniowo-szyjkowej, czyli przedwczesnego skracania i rozwierania szyjki, które może zakończyć się poronieniem lub porodem w II trymestrze ciąży. Dlatego konieczne są regularne badania lekarskie pozwalające wykryć nieprawidłowości i podjąć odpowiednie działania, wyraźnie zwiększające szanse na poród w wyznaczonym terminie.
W wielu przypadkach trudno zapobiec wystąpieniu niewydolności szyjki macicy. Dlatego wszystkie ciężarne, a szczególnie te znajdujące się w grupie ryzyka, powinny regularnie poddawać się badaniom lekarskim, pozwalającym monitorować stan i długość szyjki macicy. U niektórych kobiet konieczne jest założenie specjalnego pierścienia (pessar położniczy) lub szwu szyjkowego.
U kobiet zagrożonych niewydolnością szyjki macicy i przedwczesnym porodem, lekarz może zdecydować o zastosowaniu pessara położniczego lub szwu szyjkowego.
Data aktualizacji tekstu: 17.06.2025 r.
Wyślij e-mail lub zadzwoń
Skontaktuj się z nami
Masz pytania? Zadzwoń
+48 32 202 36 35
Napisz wiadomość
info@ziebaclinic.pl