Biopsja jąder w procesie leczenia niepłodności u mężczyzn

Biopsja jądra to chirurgiczne pobranie tkanki jadra. Przeprowadza się ją w celu diagnostyki niepłodności męskiej,  a także aby wyizolować plemniki z tkanki jadra jeżeli nie występują one w ejakulacie. Z pozyskanych męskich gamet przeprowadzić można później zabieg zapłodnienia pozaustrojowego.

Kiedy odbyła się pierwsza biopsja jądra?

Pierwsze zabiegi biopsji jądra przeprowadzona już w latach 30 XX.w.  Był to wówczas element diagnostyki niepłodności mężczyzn. Pierwsze zabiegi, były to operacje  wykonywane metodą otwartej biopsji chirurgicznej. Wraz z postępem medycyny, udało się udoskonalić technikę pobierania tkanki jądra, tak aby była jak najmniej inwazyjna. W roku 1969 rozpoczęto wykonywać biopsję gruboigłową  przez przezskórne nakłucie jądra igłą biopsyjną. Metoda ta daje tak samo dobre wyniki jak otwarty zabieg chirurgiczny, jest jednak mniej inwazyjna i można ją wykonać w znieczuleniu ogólnym. Krokiem dalej było pobieranie tkanki jądra za pomocą cienkiej igły. Metoda ta pozwala na oznaczenie cytologii (ocenienie wyglądu komórek) nie nadaje się jednak do do oceny struktur histologicznych jądra,  a więc kanalików plemnikotwórczych i gruczołu śródmiąższowego.

Metody biopsji jądra

Obecnie stosuje się szereg różnych metod pozyskiwania plemników z tkanek jądra lub najądrza. Należą do nich m. in. MESA/MESE- mikroskopowa aspiracja/ pozyskanie plemników z najądrza, PESA/TESA  – przezskórna aspiracja plemników z najądrza / jądra czy TESE – konwencjonalne pobranie plemników z jader w czasie otwartej biopsji. Możliwym jest również pobranie plemników z nasieniowodu w czasie biopsji cienkoigłowej lub operacyjnie.

Biopsja jądra stosowana w celu pozyskania plemników nie daje jednak gwarancji na  sukces. Doświadczenia zdobyte na przestrzeni lat pokazały, że struktura jądra może być niejednorodna, co oznacza, że w jednej części mogą występować kanaliki zanikowe, w których nie obserwuje się produkcji plemników, a obok mogą być obecne kanaliki z aktywną spermatogenezą. Dlatego też zaproponowano, aby biopsje wykonywać w kilku miejscach jądra.  Dzięki takiemu podejściu możliwe stało się pobranie plemników nawet u nierokujących wcześniej pacjentów. Wyższą skuteczność może zapewnić również przezskórna aspiracja plemników z jądra  (TESA) w połączeniu z technikami mikroskopowymi ułatwiającymi znalezienie kanalików, w których zachodzi spermatogeneza. Technika ta pozwala na pobranie plemników u około 95% pacjentów poddających się biopsji.

Plemniki bezpośrednio z jądra?

Biopsja oryginalnie była narzędziem diagnostyki niepłodności mężczyzn, przydatnym w ustaleniu przyczyn azoospermii i ciężkiej oligozoospermii. Dopiero po wprowadzeniu do leczenia niepłodności technik rozrodu wspomaganego, jakim jest zapłodnienie pozaustrojowe metodą docytoplazmatycznej iniekcji plemnika – ICSI, biopsja zyskała na znaczeniu jako procedura pozwalająca na pozyskanie plemników. Gamety pobrane podczas biopsji można zamrozić  na poczet przyszłych procedur ICSI. Skuteczność zabiegów zapłodnienia pozaustrojowego  z wykorzystaniem plemników pobranych w czasie biopsji szacuje się na około 15-20%.

Wskazaniem do kolekcjonowania plemników w czasie biopsji jest brak plemników w ejakulacie – azoospermia. Należy jednak podkreślić, że przed wykonaniem biopsji konieczne jest wykluczenie hormonalnego lub genetycznego podłoża azoospermii, które dyskwalifikuje pacjenta do wykonania zabiegu ze względu na barak szansy na znalezienie plemników w pobranym materiale.  Kolejnym wskazaniem do wykonania biopsji w celu zabezpieczenia płodności na przyszłość jest choroba nowotworowa wiążąca się z ryzykiem utraty płodności u pacjentów leczonych chemio- lub radio-terapią. Biopsję można zaproponować pacjentom z zespołem Klinefeltera, u których wraz z wiekiem postępują procesy degeneracji tkanki jądra. U młodych pacjentów z zespołem Klinefeltera szansa na pozyskanie plemników podczas zabiegu to nawet 50%, co jest bardzo dobrym rokowaniem przy ogólnej skuteczności biopsji około 35- 45%.