Diagnostyka niepłodności: Badanie nasienia. Zobacz dostępne testy nasienia

Tekst został opracowany przez dr n. med. Małgorzata Zięba

W ostatnim czasie pisaliśmy na temat podstawowych badań nasienia, jakie wykonuje się w ramach diagnostyki niepłodności. Dziś przedstawiamy pozostałe analizy, jakie wykorzystuje się w badaniach nad przyczynami problemów z męską płodnością. 

Analiza makroskopowa i mikroskopowa 

Na temat badań podstawowych, jakimi są analiza makro – i mikroskopowa, pisaliśmy wcześniej:
– tutaj przeczytacie, jak przebiega badanie nasienia,
– pod tym linkiem znajdziecie wszelkie inne szczegóły dotyczące procedury badania nasienia.

Test MAR 

Test MAR (Mixed Antiglobulin Reaction) to badanie sprawdzające obecność przeciwciał przeciwplemnikowych w nasieniu. Może on wykrywać zarówno przeciwciała IgG i IgA.

Test MAR wykonuje się szczególnie u pacjentów, u których podejrzewa się niepłodność o podłożu immunologicznym, choć często badanie to zalicza się do testów rutynowych.

Test Immunobead 

Test Immunobead jest podobny do testu MAR – również sprawdza obecność przeciwciał przeciwplemnikowych IgG i IgA, ale jest dokładniejszy. Badanie to wykonuje się bowiem na specjalnie przygotowanej próbce spermy. Nasienie analizowane podczas testu Immunobead pozbawia się wcześniej elementów mogących maskować obecność przeciwciał.

Zarówno test MAR jak i Immunobead wykonuje się tylko wtedy, gdy w nasieniu znajdują się plemniki wykazujące ruch.

Posiew i antybiogram 

Posiew służy wykryciu mikroorganizmów w nasieniu. Jeżeli wyniki posiewu są pozytywne wykonuje się antybiogram, który wykazuje wrażliwość wykrytych drobnoustrojów na wybrane antybiotyki.

Badanie chromatyny plemnikowej 

Badanie chromatyny plemnikowej, zwane także SCSA (Sperm Chromatin Structure Assay) to analiza DNA plemników, której zadaniem jest ocena jakości męskich komórek rozrodczych. Wynikiem badania jest tzw. indeks DFI (DNA Fragmentation Index), wyrażający odsetek plemników o uszkodzonym DNA w nasieniu. Analiza ta obejmuje także określenie stopnia wykrytych uszkodzeń i odsetka plemników niedojrzałych.

Test ROS (oksydoredukcyjny) 

Test ROS określa poziom wolnych rodników w nasieniu. Podwyższony poziom wolnych rodników, choć zazwyczaj nie jest związany z wynikami badań ogólnych, ma negatywny wpływ na płodność. Cząsteczki te bowiem niszczą błonę komórkową i DNA plemników. Ich nadmierna ilość w nasieniu może więc zmniejszać ich zdolność do zapłodnienia i prowadzić do problemów z płodnością.

Test TRAP (Total Reactive Antioxidant Potential) 

Test TRAP ocenia całkowitą zdolność antyoksydacyjną plazmy nasienia, czyli zdolność spermy do neutralizowania wolnych rodników. Ta właściwość zależna jest od ilości i aktywności antyoksydantów zawartych w plazmie nasienia.

Wyniki testu ROS najlepiej interpretować w połączeniu z testem TRAP, ponieważ podwyższony poziom wolnych rodników przy wysokim wyniku testu TRAP jest mniej szkodliwy, niż wtedy, gdy zdolność antyoksydacyjna jest niska. 

24 – godzinny test przeżywalności plemników 

Badanie to pozwala na ocenę przeżywalności plemników. W ramach testu nasienie umieszcza się w płynie o składzie takim samym jak płyn jajowodowy. Wynik informuje o tym, jak długo plemniki są w stanie przeżyć w narządach płciowych kobiety.

Test HBA (Hyaluron Binding Assay) 

Test HBA, czyli test wiązania z kwasem hialuronowym (hialurianem) to badanie oceniające dojrzałość i funkcjonowanie plemników. Dojrzałe, prawidłowo funkcjonujące plemniki posiadają zdolność do łączenia się z kwasem hialuronowym, będącym składnikiem otoczki komórki jajowej. W badaniu prawidłowe, dojrzałe plemniki rozpoznaje się po tym, że komórki z próbki nasienia umieszczone na płytce z kwasem hialuronowym łączą się z cząsteczkami hialurolianu.

Test LeucoSceeen 

Test LeucoScreen bada obecność leukocytów peroksydazo – dodatnich (granulocytów) i ma na celu wykrycie leuocytospermii, która z kolei może świadczyć o obecności infekcji i stanów zapalnych. Test ten często wykonuje się w ramach badań podstawowych.

Test metodą PCR na chlamydię 

Test metodą PCR uważany jest za najskuteczniejszy wśród testów na chlamydię. Ma za zadanie wykrycie bakterii z rodzaju Chlamydia, powodujących silne stany zapalne narządów rozrodczych zarówno u mężczyzn, jak i u kobiet.

Analiza biochemiczna plazmy nasienia 

W plazmie nasienia znajduje się kilka substancji świadczących o zdrowiu narządów i gruczołów męskiego układu rozrodczego, które można oznaczyć. Należą do nich:

– cynk, kwas cytrynowy i fosfataza kwaśna – znaczniki czynności prostaty;
– fruktoza – znacznik czynności pęcherzyków nasiennych;
– enzym α-glukozydaza obojętna – znacznik czynności najądrzy i drożności dróg wyprowadzających nasienie.

Wyniki tej analizy mają dużą wartość diagnostyczną, jednak nie są wykonywane w ramach rutynowych badań.

Test akrozynowy 

Test akrozynowy bada aktywność akrozyny – enzymu znajdującego się w akrosomie. Akrozyna uwalniana jest z akrosomu plemnika podczas kontaktu z komórką jajową w celu osłabienia osłonki oocytu i umożliwienia jego zapłodnienia.

Badanie nasienia to podstawa diagnostyki przyczyn męskiej niepłodności. Istnieje wiele czynników, które mogą powodować obniżenie kondycji plemników. Współczesna medycyna posiada jednak coraz bardziej precyzyjne narzędzia, które pozwalają na odnalezienie przyczyn obniżenia płodności.