Badanie nasienia: test HBA

Tekst został opracowany przez dr n. med. Małgorzata Zięba

Badanie nasienia jest podstawowym narzędziem diagnostycznym w określaniu męskiej płodności. Zazwyczaj w pierwszej kolejności wykonuje się spermiogram (seminogram), określający podstawowe parametry nasienia, takie jak między innymi: ilość, ruchliwość i morfologia plemników. Niestety nawet jeżeli wynik tego badania jest prawidłowy, może się zdarzyć, że problem z poczęciem wynika z nieprawidłowości dotyczących męskich komórek rozrodczych. Dlatego też istnieje także wiele testów dodatkowych, takich jak na przykład badanie w kierunku obecności przeciwciał przeciwplemnikowych czy fragmentacja chromatyny plemnikowej. Kolejnym bardzo przydatnym badaniem jest tak zwany test wiązania z hialuronianem (HBA – Hylauronic Binding Assay).

Hialuronian, czyli kwas hialuronowy jest jednym z głównych składników otaczających oocyt (komórkę jajową). Znajduje się zarówno w osłonce przejrzystej samego oocytu, jak i pomiędzy komórkami, które go otaczają w pęcherzyku w jajniku, w którym komórka jajowa rozwija się podczas cyklu miesiączkowego. Aby doszło do zapłodnienia, plemnik musi wniknąć do wnętrza komórki jajowej, od której oddziela go właśnie osłonka oocytu oraz kompleks komórek otaczających. Aby plemnik mógł pokonać te wszystkie przeszkody, musi być w pełni dojrzały i funkcjonalny. Spermatogeneza, czyli proces powstawania plemników zachodzi w jądrach. Samo powstanie męskiej komórki rozrodczej nie daje jeszcze zdolności do dotarcia do oocytu i jego zapłodnienia. Plemnik przechodzi jeszcze proces dojrzewania w najądrzach.

Na czym polega test HBA i jakich informacji dostarcza nam wynik?

Dzięki wykonaniu badania możemy obliczyć odsetek plemników w nasieniu, które wiążą się z cząsteczkami hialuronianu. Odsetek ten należy porównać z normą podaną na wyniku, ponieważ wartość referencyjna może się różnić w zależności od producenta testu wykorzystywanego w danym laboratorium.

Plemniki, które prawidłowo wiążą się z kwasem hialuronowym są dojrzałe i mają duży potencjał do zapłodnienia komórki jajowej. Po pierwsze są w stanie dotrzeć do oocytu i prawidłowo związać się z receptorami obecnymi na jego powierzchni, a po drugie cechują się lepszą integralnością chromatyny plemnikowej i rzadziej niosą aneuploidię (nieprawidłowości genetyczne).

Kto powinien wykonać test HBA?

Badanie jest coraz częściej zalecane jako element uzupełniający podstawowej diagnostyki nasienia. Jego wykonanie należy rozważyć także szczególnie w przypadku par, u których zdiagnozowano niepłodność idiopatyczną (o nieustalonej przyczynie), a także u pacjentów o nieprawidłowym wyniku morfologii plemników lub zwiększonej fragmentacji chromatyny plemnikowej.

Badanie nie jest możliwe do wykonania w przypadku ciężkiej oligozoospermii (bardzo niskiej ilości plemników w nasieniu) oraz/lub znacznej asthenozoospermii (bardzo niskiej ruchliwości plemników).