Przyczyny niepłodności: Cykl miesiączkowy – źródło płodności. Prawidłowy cykl miesiączkowy

Wiele przypadków niepłodności zdiagnozowanej u kobiet bierze się z zaburzeń w przebiegu cyklu miesiączkowego. Warto mieć więc świadomość na czym polega i jak przebiega prawidłowy cykl menstruacyjny. Łatwiej wtedy zrozumieć, skąd biorą się niektóre problemy z zajściem w ciążę i dużo szybciej można ocenić, czy dzieje się coś niepokojącego, co powinno nas skłonić do wizyty u specjalisty.

Cykliczne zmiany zachodzące w ciele kobiety regulowane są przez hormony. Kontrola hormonalna cyklu miesiączkowego odbywa się za pośrednictwem:

• hormonu uwalniającego gonadotropiny (GnRH),
• hormonu folikulotropowego (FSH) i hormon luteinizującego (LH),
• estrogenów i progesteronu.

GnRH wydzielany jest w mózgu przez podwzgórze. Stymuluje on przysadkę mózgową, która wydziela hormon folikulotropowy (FSH) i hormon luteinizujący (LH).

FSH i LH to gonadotropiny stymulujące pęcherzyki jajnikowe do dojrzewania. Dodatkowo pobudzają one komórki jajnikowe do produkcji estrogenów. Hormon luteinizujący odpowiedzialny jest za pęknięcie pęcherzyka Graafa i luteinizację ciałka żółtego (zaczyna ono wtedy uwalniać progesteron i podtrzymuje wydzielanie estrogenów, o których piszemy niżej).

Prawidłowy poziom FSH i LH to warunek konieczny do pojawienia się owulacji – gdy jest ich za mało pęcherzyki nie wzrastają i komórka jajowa nie może zostać uwolniona.

Estrogeny i progesteron przygotowują macicę do przyjęcia zarodka. Na skutek ich wzrastającego poziomu następuje rozrost błony śluzowej macicy, której właściwa grubość stwarza odpowiednie warunki dla zagnieżdżania się zarodka. W sytuacji, gdy hormonów tych jest za mało, również pojawiają się problemy z płodnością, ponieważ zarodek nie ma szans na zagnieżdżenie się lub może dochodzić do poronień.

Pierwsza miesiączka, osiągnięcie dojrzałości płciowej, wszystkie cykle menstruacyjne w okresie dorosłości oraz menopauza są efektem złożonego mechanizmu działania opisanych wyżej hormonów. Dlatego tak ważne jest badanie zarówno przebiegu samego cyklu, jak i poziomu tych substancji we krwi podczas diagnozowania przyczyn niepłodności.

Ile razy trzeba iść na badanie?

Często takie badania trzeba przeprowadzić kilka razy, ponieważ poziom poszczególnych hormonów regulujących przebieg cyklu miesiączkowego zmienia się.

Na podstawie wyników analizy przebiegu cyklu i poziomu hormonów jesteśmy w stanie nie tylko określić, kiedy nastąpi owulacja, ale także wykryć wszelkie nieprawidłowości, będące przyczyną nieudanych prób poczęcia dziecka.

“Wzorowy” cykl menstruacyjny trwa około 28 dni. Na każdy cykl składają się cztery fazy: menstruacja, faza folikularna, owulacja i faza lutealna.

Menstruacja (krwawienie miesiączkowe, miesiączka) to złuszczanie się warstw powierzchniowych błony śluzowej macicy, które są wydalane na zewnątrz wraz z krwią. Pierwszy dzień krwawienia uznaje się umownie za pierwszy dzień cyklu.

Faza folikularna to faza, podczas której dojrzewają pęcherzyki jajnikowe. Jeden z nich dojrzewa szybciej – jest to pęcherzyk Graafa, w którym powstaje komórka jajowa. W tym samym czasie błona śluzowa macicy wraca do stanu sprzed menstruacji oraz wzrasta poziom estrogenów;
Owulacja następuje w momencie, gdy LH osiąga szczytowy poziom doprowadzając do pęknięcia pęcherzyka Graafa i uwolnienia komórki jajowej, która wędruje do jajowodu. Pozostaje w nim przez 4 dni i jeśli nie dojdzie do zapłodnienia przedostaje się do jamy macicy i obumiera.
Faza lutelana to faza ciałka żółtego. Pęknięty pęcherzyk Graafa przekształca się w ciałko żółte, które zaczyna uwalniać progesteron i podtrzymuje wydzielanie estrogenów. Hormony te powodują wzrost błony śluzowej macicy, przygotowując ją do zagnieżdżenia się zarodka. Jeżeli nie doszło do zapłodnienia, ciałko żółte zanika, obniża się poziom progesteronu i estrogenów i następuje menstruacja i rozpoczyna się kolejny cykl.

Podczas cyklu menstruacyjnego zachodzą nie tylko zmiany poziomu hormonów. Widoczne są również zmiany śluzu pochwowego oraz temperatury ciała, jednak temu tematowi poświęcimy osobny tekst.

Przebieg cyklu miesiączkowego każdej kobiety to źródło informacji na temat jej zdrowia i płodności. Warto znać mechanizmy kierujące tym procesem – dzięki temu można nie tylko ułatwić sobie starania o dziecko, ale także odpowiednio wcześniej rozpocząć leczenie.