Psychologiczny aspekt niepłodności. Jak duże ma znaczenie?

Tekst został opracowany przez dr n. med. Małgorzata Zięba.

Niepłodność dotyczy coraz większej liczby par. Skala jej występowania jest na tyle duża, by problemy z płodnością móc określić jako chorobę cywilizacyjną. Przyczyny nieudanych prób poczęcia dziecka mają zazwyczaj podłoże biologiczne – wynikają z zaburzeń funkcjonowania organizmu. Zdarza się jednak, że problem leży w psychice.

Do połowy XX wieku popularna była hipoteza, że problemy na tle psychicznym, takie jak nerwica, depresja, zahamowania seksualne czy ambiwalentny stosunek do macierzyństwa, są przyczyną około połowy przypadków niepłodności wśród par starających się o dziecko. Obecnie hipoteza o psychicznym podłożu niepłodności, choć nadal jest aktualna, to brana jest pod uwagę znacznie rzadziej.

Przyczyny niepłodności natury psychicznej mogą być różnorakie, jednak współczesne teorie na temat wpływu stanu psychicznego na płodność człowieka skupiają się wokół stresu i napięcia – częstych towarzyszy życia codziennego. Udowodniono, że chroniczny stres i nieregularny tryb życia nie pozostają bez wpływu na organizm człowieka. Znajdują się wśród przyczyn wielu chorób i wiązać się mogą również z wystąpieniem zaburzeń funkcjonowania układu płciowego. Silny stres i napięcie psychiczne mogą bowiem prowadzić do zaburzeń hormonalnych i zaniku owulacji u kobiet oraz do pogorszenia jakości nasienia u mężczyzn. Wpływ kondycji psychicznej na płodność jest w tym przypadku ewidentny. Nie należy również wykluczać znaczenia wewnętrznych lęków dla zdolności do poczęcia. Nieuświadomiony lęk przed macierzyństwem, ciążą, czy zaprzestaniem rozwoju osobistego, emocjonalne blokady związane z obawą o przyszłość i brakiem poczucia bezpieczeństwa, a także obsesyjne myślenie o dziecku nie od dziś brane są pod uwagę w rozważaniach nad psychicznym podłożem niepłodności.

Kiedy ważne są czynniki psychologiczne?

Czynniki psychologiczne rozważa się w leczeniu niepłodności dopiero w momencie, w którym wykluczono wszelkie nieprawidłowości o podłożu medycznym. W sytuacji, gdy to właśnie sfera psychiczna może być źródłem problemów w staraniach o potomstwo, najskuteczniejszą formą ich zwalczania jest terapia. Zadaniem terapeuty jest pomoc pacjentom w zrozumieniu i poradzeniu sobie z wewnętrznym problemem. Rozmowa z psychologiem pozwala na odnalezienie i nazwanie podświadomych lęków oraz na ich zwalczenie i powrót do równowagi psychicznej. Czasem właśnie tyle wystarczy, by kolejne starania o dziecko zakończyły się sukcesem.

Problemy natury psychicznej mogą być nie tylko bezpośrednią przyczyną problemów z płodnością, ale są także związane z procesem leczenia niepłodności o podłożu fizjologicznym i jego skutecznością. Z jednej strony bowiem pozytywne nastawienie, odprężenie i dobra kondycja psychiczna podnoszą skuteczność walki z niepłodnością. Z drugiej strony samej diagnozie i terapii mogą towarzyszyć depresja, obniżenie samooceny i poczucie rezygnacji.

Ważne jest więc, aby dbać o wsparcie psychiczne osób borykających się z takimi trudnościami.

Wiele klinik leczenia niepłodności (w tym także nasz partner – Zięba Clinic) oferuje pomoc psychologa – zarówno w formie wsparcia, jak i terapii w sytuacji, gdy podejrzewa się czynnik psychiczny jako przyczynę problemów z poczęciem.

Ciało i umysł są ze sobą ściśle powiązane. Również w sferze funkcjonowania płciowego stan naszego umysłu ma znaczenie. Pomimo iż hipoteza o psychicznym podłożu niepłodności jest w tej chwili mniej popularna, to nadal temat ten znajduje się wśród zainteresowań badaczy.Na temat stresu i lęków oraz ich wpływu na funkcjonowanie organizmu będziemy jeszcze pisać w przyszłości.