Oligospermia – co to jest, przyczyny i leczenie

Oligospermia, czyli przypadłość związana ze znacznym obniżeniem ilości plemników w ejakulacie, stanowi jedną z głównych przyczyn męskiej niepłodności. Wiele czynników może wpłynąć na występowanie problemu, dlatego niska koncentracja plemników w 1 ml nasienia, u mężczyzn starających się o dziecko, jest wskazaniem do dalszej diagnostyki. Nowoczesna medycyna oferuje różne metody leczenia zależne od bezpośrednich przyczyn i rodzaju oligospermii. Dowiedz się, co może być podłożem dolegliwości i czy niska liczba plemników uniemożliwia naturalne poczęcie.

Co to jest oligospermia?

Oligospermia, inaczej oligozoospermia, jest stanem charakteryzującym się obniżoną liczbą plemników w ejakulacie. Zgodnie z definicją Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) oligospermia to stan, w którym liczba plemników wynosi mniej niż 15 milionów na mililitr nasienia. Jest to jedna z najczęstszych przyczyn męskiej niepłodności, mogąca wpływać na zdolność mężczyzny do zapłodnienia komórki jajowej.

Rodzaje oligospermii

Oligospermia może być klasyfikowana na podstawie różnych kryteriów, m.in. liczby plemników w ejakulacie, wpływu na płodność oraz czynników etiologicznych. W diagnostyce jakości nasienia rozróżnia się 5 rodzajów przypadłości.

• Oligospermia łagodna – stan, w którym stężenie plemników w ejakulacie wynosi od 10 do 15 milionów na mililitr. Mężczyźni z lekką oligospermią mogą napotkać pewne trudności z zapłodnieniem, jednak szanse na poczęcie naturalne wciąż istnieją.
• Oligospermia umiarkowana – charakteryzuje się obecnością od 5 do 10 milionów plemników na mililitr nasienia. Prawdopodobieństwo naturalnego zapłodnienia jest znacznie mniejsze, ale możliwe do osiągnięcia.
• Oligospermia ciężka – występuje, gdy liczba plemników w nasieniu mieści się w przedziale od 0 do 5 milionów na mililitr. Przy tak niskiej liczbie plemników w nasieniu zapłodnienie wymaga zastosowania technik wspomagania rozrodu, takich jak in vitro.
• Kryptozoospermia (oligospermia ekstremalna) – sytuacja, w której w spermie znajdują się jedynie pojedyncze plemniki. Może wynikać z wad wrodzonych, takich jak zwężenie nasieniowodu. Przed przeprowadzeniem procedury in vitro może być konieczne pobranie plemników bezpośrednio z jądra.
• Azoospermia – oznacza całkowity brak plemników w nasieniu pacjenta. Przyczyną może być m.in. niedrożność przewodów wyprowadzających nasienie, nieprawidłowa czynność jąder, czy zaburzenia hormonalne.

Przyczyny oligospermii

Oligospermia może wynikać z wielu czynników, które można podzielić na trzy główne kategorie:

• przyczyny wrodzone – przede wszystkim wady anatomiczne męskich narządów płciowych, takie jak nieprawidłowa budowa przewodów nasiennych lub całkowita niedrożność przewodów wyprowadzających nasienie. Wśród innych przyczyn wrodzonych można wyróżnić również czynniki genetyczne wpływające na produkcję plemników (np. anomalie chromosomalne),
• przyczyny nabyte – do oligospermii może dojść na skutek infekcji, takich jak np. świnkowe zapalenie jąder, która może wpłynąć na zdolność do produkcji plemników. Problem z ich liczebnością może wynikać również z nabytych przeszkód anatomicznych, np. niedrożności nasieniowodów związanej z obecnością torbieli, albo żylaków powrózka nasiennego, lub zaburzeń hormonalnych,
• czynniki środowiskowe – niekorzystne warunki środowiskowe, takie jak nadmierne spożycie alkoholu, palenie, narażenie na toksyny, a także przegrzewanie jąder są istotnymi czynnikami ryzyka oligospermii.

Mała ilość plemników a ciąża – konsekwencje oligospermii

Oligospermia może mieć znaczący wpływ na występowanie problemów z zajściem w ciążę. Jest to jedna z najczęstszych przyczyn męskiej niepłodności. Obniżona liczba plemników w 1 ml nasienia może drastycznie zmniejszyć prawdopodobieństwo naturalnego zapłodnienia komórki jajowej. Często nawet umiarkowana oligospermia stanowi wskazanie do zastosowania metod wspomaganego rozrodu, takich jak inseminacja domaciczna lub in vitro (IVF). W ciężkich przypadkach, szczególnie przy nienaprawialnych problemach anatomicznych (np. trwała niedrożność przewodów wyprowadzających nasienie) konieczne jest pobranie plemników bezpośrednio z jąder.

Diagnostyka niepłodności męskiej – badanie nasienia

Diagnostyka niepłodności męskiej zaczyna się od szczegółowego wywiadu medycznego i badania przedmiotowego, jednak nieodłącznym elementem procesu rozpoznawania przyczyn problemów z zajściem w ciążę jest analiza nasienia. Jest to podstawowe badanie diagnostyczne, które pozwala ocenić zarówno ilość jak i jakość plemników w ejakulacie.

Przed pobraniem materiału do badania zalecana jest kilkudniowa przerwa w aktywności seksualnej, która pozwala na uzyskanie miarodajnych wyników. Analiza nasienia pozwala ocenić parametry, takie jak: liczebność (koncentrację) plemników w 1 ml nasienia, ich całkowitą liczbę, ruchliwość, prawidłową budowę plemników oraz tzw. żywotność plemników.

W przypadku, gdy analiza nasienia wskazuje na występowanie nieprawidłowości, pacjentowi mogą być zalecone dodatkowe badania, takie jak testy hormonalne, USG okolic jąder, czy biopsja jądra.

Ile jest plemników w 1 ml nasienia?

Liczba plemników w 1 ml nasienia to jeden z najistotniejszych wskaźników jakości nasienia i męskiej płodności. Norma wg Światowej Organizacji Zdrowia wynosi minimum 15 milionów plemników na mililitr. Uzyskanie liczebności poniżej tej wartości pozwala na zdiagnozowanie oligospermii, która może wpływać na zdolność do naturalnego poczęcia.

Oligospermia – leczenie

Leczenie obniżonej liczby plemników w ejakulacie wymaga indywidualnego podejścia, dostosowanego do przyczyn przypadłości. Dlatego niezwykle istotna jest precyzyjna diagnoza dokonana przez lekarzy specjalizujących się w leczeniu niepłodności.

Leczenie oligospermii może koncentrować się na metodach farmakologicznych, m.in. zastosowaniu terapii hormonalnej (przyczyniającej się do zwiększenia produkcji plemników), lub leków wpływających na zwalczanie stanów zapalnych i infekcji w obrębie dróg moczowo-płciowych. W niektórych przypadkach konieczne może być przeprowadzenie zabiegu, np. usunięcia żylaków, czy niedrożności.

Wykrycie przyczyn trudności, odpowiednie leczenie i naturalne metody wspomagające płodność u mężczyzn (m.in. unikanie szkodliwych czynników, stosowanie prawidłowo zbilansowanej diety i suplementacji, regularna i umiarkowana aktywność fizyczna, czy redukcja stresu), mogą wpłynąć na poprawę jakości nasienia. Zdarza się jednak, że żadna metoda leczenia nie wpływa na zwiększenie liczby plemników i uzyskanie zdolności do naturalnego zapłodnienia, wówczas para może skorzystać z technik wspomaganego rozrodu (inseminacja, in vitro).

FAQ

Odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania dotyczące oligospermii.