Mrożenie nasienia i bank. Jak się odbywa mrożenie i jak jest przechowywane?

Mrożenie nasienia jest sprawdzoną metodą leczniczą stosowaną w zapłodnieniu in vitro, jak i do inseminacji. Ale nadal wiele osób nie wie jak pobierane jest nasienie, jak wygląda proces jego mrożenia, a następnie przechowywania w banku. Kto może skorzystać z nasienia, które jest już oddane i zamrożone? Wyjaśniamy wszystkie wątpliwości.

Mrożenie nasienia

Historia krioprezerwacji w rozrodzie wspomaganym sięga zeszłego wieku. Mrożenie męskich komórek rozrodczych daje bardzo dobre rezultaty już od dawna. Pierwsze dziecko poczęte z wykorzystaniem rozmrożonego nasienia przyszło na świat w 1953 roku.

Nasienie krioprezerwuje się z zastosowaniem techniki wolnego mrożenia. Po wcześniejszym umówieniu się, pacjent oddaje nasienie w Zięba Clinic. Następnie nasienie przygotowywane jest przez wyszkolony personel do procedury mrożenia. Plemniki zawieszone w medium o charakterze krioprotektanta (czyli substancji mającej za zadanie ochronę komórek przed ich uszkodzeniem na skutek działania niskiej temperatury) umieszczane są w specjalnych pojemniczkach (słomkach), a następnie poddawane procedurze zamrażania w ciekłym azocie. Po rozmrożeniu nasienie po rozmrożeniu może być wykorzystane zarówno do zapłodnienia in vitro, jak i do inseminacji.

Witryfikacja oocytów

Zgodnie z ustawą o leczeniu niepłodności, w większości przypadków podczas procedury zapłodnienia pozaustrojowego zapłodnieniu można poddać maksymalnie 6 komórek jajowych. Tymczasem zdarza się, że podczas stymulacji i punkcji jajników uzyskuje się większą liczbę dojrzałych oocytów. W takiej sytuacji można je poddać mrożeniu na wypadek, gdyby pierwsza procedura  okazała się nieskuteczna. Umożliwia to uniknięcie kolejnego procesu stymulacji hormonalnej i zabiegu pobierania  (punkcji) oocytów – komórki jajowe można poddać zapłodnieniu po ich rozmrożeniu. Ponadto jest to sposób zabezpieczenia płodności u pacjentek, u których z różnych powodów konieczne jest zabezpieczenie płodności na przyszłość.

Aktualnie stosowaną metodą mrożenia oocytów jest witryfikacja, czyli ultraszybkie zamrażanie z użyciem wysokich stężeń krioprotektantów. Zapobiega ona tworzeniu się niebezpiecznych dla komórek rozrodczych kryształków lodu.

Mimo iż w ostatnich latach technika mrożenia oocytów została znacząco udoskonalona, należy pamiętać, że w dalszym ciągu skuteczność procedur z zastosowaniem oocytów rozmrożonych jest niższa niż w przypadku zastosowania oocytów świeżych.

Witryfikacja zarodków

Mrożeniu poddaje się wszystkie utworzone zarodki wykazujące potencjał rozwojowy, które nie zostały podane do jamy macicy podczas zabiegu transferu. Dzieje się tak kiedy:

• nie wykonano zabiegu transferu (ze względu na ryzyko zespołu hiperstymulacji, złe samopoczucie pacjentki, nieprawidłowe endometrium i inne czynniki, które w ocenie lekarza mogą stanowić zagrożenie dla pacjentki lub/i wpłynąć na obniżenie szansy powodzenia zabiegu);
• transfer wykonano, ale poza podanym zarodkiem (lub zarodkami) pozostały jeszcze inne embriony o zachowanym potencjale rozwojowym.

Istnieją dwie metody krioprezerwacji zarodków: wolne mrożenie oraz witryfikacja. W Zięba Clinic stosujemy  drugą z wymienionych, czyli ultraszybkie zamrażanie w ciekłym azocie. Jest to metoda w pełni bezpieczna. Należy jednak pamiętać, że istnieje niewielkie ryzyko nie przeżycia procedury przez słabsze embriony.

Zamrożone zarodki przekazywane są do banku komórek rozrodczych i zarodków, gdzie są przechowywane w temperaturze około -196 stopni Celsjusza.

Zabieg podania do jamy macicy zarodków rozmrożonych nazywamy kriotransferem. Po rozmrożeniu zarodka (lub zarodków) w laboratorium procedura przebiega tak samo jak klasyczny transfer.

Przed przystąpieniem do procedury mrożenia nasienia, oocytów lub zapłodnienia in vitro oraz witryfikacji zarodków konieczne jest wykonanie następujących badań:

• Anty-HIV-1,2
• HBsAg; Anty-HBc
• Anty-HCV-Ab
• VDRL
• ponadto w przypadku odbywanych podróży w miejsca o wysokiej zachorowalności: przeciwciała HTLV-1 oraz badania w kierunku malarii, CMV i pierwotniaka T. Cruzi

U pacjentki, która przygotowuje się do rozpoczęcia procedury zapłodnienia in vitro dodatkowo obowiązkowe są badania w kierunku chlamydii, toksoplazmozy, przeciwciał różyczki, a także badanie cytologiczne oraz czystości pochwy.

Przed każdym zabiegiem niezbędne jest również wyrażenie pisemnej zgody na jego przeprowadzenie.

Przechowywanie komórek rozrodczych oraz zarodków w banku

Nasienie oraz oocyty są przechowywane w banku do momentu ich zastosowania w procedurze wspomaganego rozrodu lub do czasu, w którym pacjent (pacjentka) zadecyduje, że nie chce już korzystać z zamrożonych wcześniej gamet, co wiąże się z ich utylizacją.

Z kolei zarodki, które nie zostaną wykorzystane przez parę, z której komórek rozrodczych zostały utworzone, będą przekazane do adopcji zgodnie z przepisami ustawy o leczeniu niepłodności, czyli gdy:

• upłynie czas przechowywania zarodków w banku, określony w umowie o mrożeniu i przechowywaniu zarodków, a pacjenci jej nie przedłużą;
• pacjenci wyrażą chęć rezygnacji z przechowywania swoich zarodków w banku, potwierdzoną pisemną, dobrowolną zgodą na przekazanie zarodków do adopcji. Zgodę na przekazanie zarodka w celu dawstwa zarodka (przekazanie zarodka do adopcji) można wycofać w formie pisemnej w obecności pracownika banku komórek rozrodczych i zarodków do momentu rozpoczęcia procedury medycznie wspomaganej prokreacji, w której mają zostać wykorzystane zarodki przekazane do dawstwa,
• upłynie 20 lat od momentu utworzenia zarodków (czyli od dnia punkcji jajników lub zapłodnienia oocytów rozmrożonych);
• w przypadku śmierci obojga dawców zarodka.

Adopcja zarodków zawsze odbywa się całkowicie anonimowo. Przekazanie zarodków do adopcji oznacza:

• utratę prawa do informacji na temat dalszego postępowania z przekazanymi zarodkami, w tym informacji o danych osobowych osób, które adoptowały zarodek;
• brak praw i obowiązków wobec dziecka, które urodzi się w wyniku procedury medycznie wspomaganej prokreacji z wykorzystaniem zarodka przekazanego do adopcji.

 Anonimowymi biorcami zarodków mogą zostać osoby, które:

• są małżeństwem lub żyją w związku partnerskim. W drugim przypadku konieczne jest zadeklarowanie chęci ojcostwa przez partnera w Urzędzie Stanu Cywilnego. Transfer adoptowanego zarodka można wykonać dopiero po dostarczeniu takiego dokumentu do kliniki.
• pisemnie wyrażą zgodę na adopcję zarodka;
• u których istnieją wskazania medyczne (na przykład nieskuteczne leczenie niepłodności innymi metodami) i u których nie stwierdzono przeciwwskazań medycznych do przeniesienia zarodka;
• charakteryzują się podobieństwem fizycznym do dawców zarodka. Podobieństwo to ustala lekarz.