Proces spermatogenezy (proces powstawania plemników) podlega kontroli hormonalnej zależnej od działania osi podwzgórze – przysadka – jądro. Gonadoliberyna (GnRH) podwzgórza pobudza przysadkę mózgową do wydzielania FSH (folitropiny) i LH (lutropiny). FSH inicjuje i podtrzymuje spermatogenezę. LH stymuluje specjalne komórki znajdujące się w jądrze- komórki Leydiga do wytwarzania testosteronu. Testosteron z kolei kieruje podziałami komórkowymi i różnicowaniem prowadząc do powstania dojrzałych plemników. Przez ujemne sprzężenie zwrotne testosteron hamuje wydzielanie GnRH i LH, a aktywina i inhibina (wydzielane przez komórki Sertoliego) hamują sekrecję GnRH i FSH.
Jak widać do powstania prawidłowych plemników niezbędna jest równowaga hormonalna. Wszelkie jej zaburzenia skutkują zahamowaniem lub nieprawidłowym przebiegiem spermatogenezy
Zaburzenie lub zahamowanie czynności hormonalnej jąder nazywane jest niewydolnością jąder czyli hipogonadyzmem. Wyróżniamy hipogonadyzm pierwotny, gdy nieprawidłowości dotyczą czynności jąder oraz wtórny, gdy przyczyna niewydolności jąder leży w działaniu układu podwgórzowo-przysadkowego. Pierwotna niewydolność jąder może być wynikiem urazu, stanu zapalnego, operacji, wad wrodzonych lub leczenia chemioterapią lub radioterapią. Do przyczyn wtórnej niewydolności jąder zalicza się choroby podwzgórza lub/i przysadki mózgowej, choroby genetyczne. Wtórny hipogonadyzm może być wynikiem skrajnego wysiłku fizycznego, stosowania używek lub nawet silnego stresu.
Do niewydolności jąder może dojść na różnych etapach życia – począwszy od życia płodowego przez dojrzewanie aż po dojrzałość. Jeżeli zaburzenia czynności wydzielniczej jąder występują przed okresem dojrzewania, mają wpływ na rozwój i wzrost całego organizmu. Nie rozwijają się zewnętrzne narządy płciowe, sylwetka przybiera charakterystyczny kształt, brak jest owłosienia męskiego, czy nie zachodzi mutacja. Niewydolność jąder przed okresem dojrzewania wiąże się zawsze z niepłodnością.
Jeżeli zaburzenia pojawiają się po okresie dojrzewania (hipogonadyzm nabyty, popokwitaniowy), objawy mogą być łagodniejsze. Obejmują między innymi zmniejszenie intensywności zarostu na twarzy, spadek masy mięśniowej, libido i witalności. Hipogonadyzm pokwitaniowy również wiąże się ze stopniowym zanikiem spermatogenezy i problemami z płodnością.
Leczenie zależy od typu niewydolności jąder. W przypadku hipogondyzmu pierwotnego leczenie opiera się na podawaniu androgenów. Pozwala to na złagodzenie objawów niedoboru testosteronu. W przypadku hipogonadyzmu pierwotnego nie ma jednak możliwości uzyskania czynności plemnikotwórczej jąder i przywrócenia płodności. Inaczej jest w przypadku hipogonadyzmu wtórnego, gdzie przywrócenie płodności jest możliwe dzięki terapii gonadotropinami.
Sterydy anaboliczne to grupa związków mających zdolność sterowania metabolizmem organizmu wykorzystywana w dopingu wydolnościowym. Potocznie nazwane są sterydami.
Są to głównie pochodne testosteronu. W organizmie mężczyzny przyjmującego te substancje znajduje się więc za dużo tego hormonu. W takiej sytuacji naturalny mechanizm działania gruczołów biorących udział w produkcji plemników zostaje zakłócony. Receptory wrażliwe na hormony steroidowe przekazują informację o podwyższonym stężeniu testosteronu we krwi do podwzgórza. Podwzgórze w odpowiedzi wstrzymuje produkcję GnRH. Tym samym przerwana zostaje stymulacja przysadki do sekrecji FSH i LH. Brak tych hormonów we krwi prowadzi do zatrzymania wydzielania testosteronu. W efekcie dochodzi do zablokowania osi podwzgórze – przysadka – jądra. Produkcja plemników zostaje wstrzymana.
Zahamowanie produkcji plemników oznacza obniżenie jakości nasienia. Najczęściej obserwuje się całkowity brak plemników w spermie lub wyraźne zmniejszenie ich liczby, wiąże się to często ze zmniejszeniem objętości jąder. Stosowanie sterydów może również prowadzić do zaburzenia erekcji i impotencji.
Wyślij e-mail lub zadzwoń
Skontaktuj się z nami
Masz pytania? Zadzwoń
+48 32 202 36 35
Napisz wiadomość
info@ziebaclinic.pl