Sterydy – dlaczego zmniejszają płodność mężczyzny?

Tekst został opracowany przez dr n. med. Małgorzata Zięba.

Jakiś czas temu pojawiło się na naszym blogu pytanie o to, czy preparaty wspomagające budowę masy mięśniowej mogą powodować problemy z płodnością. Pytanie to zainspirowało nas do napisania artykułu na temat wpływu steroidów anabolicznych na płodność.

Aby dobrze wyjaśnić istotę całego zjawiska, zaczniemy od wyjaśnienia, jak powstają plemniki. Obecność plemników w spermie jest bowiem podstawowym objawem męskiej płodności. Ponadto to właśnie na ich produkcję negatywnie wpływa przyjmowanie steroidów.

Proces powstawania plemników zachodzi w jądrach i nazywamy go spermatogenezą.

Każde jądro jest podzielone na 200 – 300 płacików. W każdym płaciku znajdują się kanaliki nasienne. Pomiędzy kanalikami znajdują się skupienia komórek Leydiga. Komórki te tworzą gruczoł śródmiąższowy jądra wydzielający testosteron.

Kanaliki nasienne są wysłane nabłonkiem plemnikotwórczym, zbudowanym z komórek płciowych w różnym stadium rozwoju oraz komórek Sertoliego, które pełnią między innymi funkcje odżywcze i regulatorowe.

Spermatogeneza to tworzenie dojrzałych gamet (czyli plemników) z macierzystych komórek płciowych znajdujących się w nabłonku plemnikotwórczym. Z każdej takiej komórki w wyniku podziałów oraz przekształceń powstają 4 plemniki.

Kontrola hormonalna, podobnie jak w przypadku opisywanego już przez nas żeńskiego cyklumiesiączkowego, podlega osi podwzgórze – przysadka – gonada. Gonadoliberyna (GnRH) podwzgórza pobudza przysadkę mózgową do wydzielania FSH (folitropiny) i LH (lutropiny). FSH inicjuje i podtrzymuje spermatogenezę i wpływa na czynność wydzielniczą komórek Sertolego. LH stymuluje komórki Leydiga do wytwarzania testosteronu. Testosteron z kolei wpływa na podziały komórkowe i przekształcenia, dzięki którym powstają dojrzałe plemniki.

Przez ujemne sprzężenie zwrotne testosteron hamuje wydzielanie GnRH i LH, a aktywina i inhibina (wydzielane przez komórki Sertoliego) hamują sekrecję GnRH i FSH.

Sterydy anaboliczne to grupa steroidów mających zdolność sterowania anabolizmem organizmu i wykorzystywanych w dopingu wydolnościowym. Potocznie nazwane są sterydami.

Są to głównie pochodne testosteronu. W organizmie mężczyzny przyjmującego te substancje znajduje się więc za dużo tego hormonu. W takiej sytuacji naturalny mechanizm działania gruczołów biorących udział w produkcji plemników zostaje zakłócony. Receptory wrażliwe na hormony steroidowe przekazują informację o podwyższonym stężeniu testosteronu we krwi do  podwzgórza. Podwzgórze w odpowiedzi wstrzymuje produkcję GnRH. Tym samym przerwana zostaje stymulacja przysadki do sekrecji FSH i LH. Brak tych hormonów we krwi prowadzi do zatrzymania wydzielania testosteronu. W efekcie dochodzi do zablokowania osi podwzgórze – przysadka – jądra. Produkcja plemników zostaje wstrzymana.

Zahamowanie produkcji plemników oznacza obniżenie jakości nasienia. Najczęściej obserwuje się całkowity brak plemników w spermie lub wyraźne zmniejszenie ich liczby.

Do innych skutków stosowania steroidów anabolicznych zaliczamy:

• zaburzenia erekcji i impotencję,
• zmniejszenie się jąder,
• zmiany zwyrodnieniowe w kanalikach nasiennych prowadzące do obniżenia zdolności plemnikotwórczych oraz zmian nowotworowych.

Zażywanie steroidów może mieć więc zgubne skutki dla płodności. Ich stosowanie zaburza funkcjonowanie organizmu, czego efektem często jest niepłodność. Lepiej więc poważnie zastanowić się, czy warto ryzykować zdrowie dla szybszych efektów pracy nad rzeźbą ciała.