Tekst został opracowany przez dr n. med. Małgorzata Zięba
Endometrioza jest chorobą, która dotyczy 4 – 15% kobiet, głównie w wieku rozrodczym. Najczęściej jest diagnozowana u pacjentek w wieku 25 do 29 lat. Występuje, jeżeli komórki błony śluzowej macicy (czyli endometrium) tworzą ogniska poza jamą macicy. Mogą mieć one różną wielkość, od zmian małych, punktowych do skupisk komórek o średnicy kilku centymetrów (wyróżnia się 5 stopni zaawansowania endometriozy, od minimalnej do ciężkiej).
Endometrioza tworzą się głównie w obrębie miednicy mniejszej w:
- trzewnej (cienkiej błonie wyścielającej ściany miednicy i znajdujące się w niej narządy)
- jajnikach
- więzadłach macicy
- mięśniowej warstwie macicy
- zatoce Douglasa (zagłębieniu odbytniczo-macicznym)
- pochwie
- jelicie grubym
- pęcherzu moczowym.
Pod wpływem działania hormonów błona śluzowa macicy co miesiąc ulega cyklicznym zmianom, które mają na celu stworzenie odpowiednich warunków dla zagnieżdżenia się i rozwoju zarodka w jamie macicy. Jeżeli nie dochodzi do zapłodnienia, niepotrzebne warstwy endometrium ulegają złuszczeniu i wydaleniu z organizmu wraz z krwią menstruacyjną. Podobnie dzieje się z ogniskami endometrium występującymi w miejscach nieprawidłowych, ale w tym przypadku krew i błona śluzowa zazwyczaj nie znajdują ujścia. Efektem jest powiększanie się ognisk choroby, odrywanie się ich fragmentów i powstawanie nowych. Może dochodzić także do powstawania torbieli, zbliznowaceń i zrostów.
Przyczyny powstawania endometriozy
Niestety nie są do końca wyjaśnione. Obecnie istnieją trzy teorie dotyczące etiologii tej choroby:
- Teoria transplantacji – u większości kobiet podczas miesiączki dochodzi do cofnięcia się krwi do jajowodów i jej przedostania się do jamy brzusznej. Możliwe jest, że występujące we krwi komórki endometrium nie obumierają, ale na skutek nieprawidłowego działania układu odpornościowego wszczepiają się w różnych miejscach w obrębie miednicy.
- Teoria metaplazji – mówiąca o tym, że komórki otrzewnej i innych narządów mogą przekształcać się w komórki błony śluzowej macicy, ponieważ mają to samo pochodzenie płodowe.
- Teoria indukcyjna – komórki otrzewnej i innych narządów przekształcają się w komórki endometrium pod wpływem czynników aktywnych zawartych we krwi miesiączkowej i czynników środowiskowych.
Diagnostyka
Obejmuje wywiad lekarski, badanie ginekologiczne, badania obrazowe (USG, rezonans magnetyczny) oraz laparoskopię.
Typowe objawy endometriozy
To zaburzenia miesiączkowania oraz dolegliwości bólowe. Mogą się one pojawiać w postaci przewlekłej w obrębie podbrzusza lub od czasu do czasu, na przykład podczas owulacji, stosunku płciowego czy oddawania moczu. Zazwyczaj nasilają się one w drugiej połowie cyklu oraz podczas miesiączki. Kolejnym z charakterystycznych zaburzeń towarzyszących endometriozie jest niepłodność. Tym zagadnieniem oraz możliwościami leczenia zajmiemy się w jednym z kolejnych artykułów.
