Wiele przypadków niepłodności zdiagnozowanej u kobiet bierze się z zaburzeń w przebiegu cyklu miesiączkowego. Warto mieć więc świadomość na czym polega i jak przebiega prawidłowy cykl menstruacyjny. Łatwiej wtedy zrozumieć, skąd biorą się niektóre problemy z zajściem w ciążę i dużo szybciej można ocenić, czy dzieje się coś niepokojącego, co powinno nas skłonić do wizyty u specjalisty.
Cykliczne zmiany zachodzące w ciele kobiety regulowane są przez hormony. Kontrola hormonalna cyklu miesiączkowego odbywa się za pośrednictwem:
GnRH wydzielany jest w mózgu przez podwzgórze. Stymuluje on przysadkę mózgową, która wydziela hormon folikulotropowy (FSH) i hormon luteinizujący (LH).
FSH i LH to gonadotropiny stymulujące pęcherzyki jajnikowe do dojrzewania. Dodatkowo pobudzają one komórki jajnikowe do produkcji estrogenów. Hormon luteinizujący odpowiedzialny jest za pęknięcie pęcherzyka Graafa i luteinizację ciałka żółtego (zaczyna ono wtedy uwalniać progesteron i podtrzymuje wydzielanie estrogenów, o których piszemy niżej).
Prawidłowy poziom FSH i LH to warunek konieczny do pojawienia się owulacji – gdy jest ich za mało pęcherzyki nie wzrastają i komórka jajowa nie może zostać uwolniona.
Estrogeny i progesteron przygotowują macicę do przyjęcia zarodka. Na skutek ich wzrastającego poziomu następuje rozrost błony śluzowej macicy, której właściwa grubość stwarza odpowiednie warunki dla zagnieżdżania się zarodka. W sytuacji, gdy hormonów tych jest za mało, również pojawiają się problemy z płodnością, ponieważ zarodek nie ma szans na zagnieżdżenie się lub może dochodzić do poronień.
Pierwsza miesiączka, osiągnięcie dojrzałości płciowej, wszystkie cykle menstruacyjne w okresie dorosłości oraz menopauza są efektem złożonego mechanizmu działania opisanych wyżej hormonów. Dlatego tak ważne jest badanie zarówno przebiegu samego cyklu, jak i poziomu tych substancji we krwi podczas diagnozowania przyczyn niepłodności.
Często takie badania trzeba przeprowadzić kilka razy, ponieważ poziom poszczególnych hormonów regulujących przebieg cyklu miesiączkowego zmienia się.
Na podstawie wyników analizy przebiegu cyklu i poziomu hormonów jesteśmy w stanie nie tylko określić, kiedy nastąpi owulacja, ale także wykryć wszelkie nieprawidłowości, będące przyczyną nieudanych prób poczęcia dziecka.
“Wzorowy” cykl menstruacyjny trwa około 28 dni. Na każdy cykl składają się cztery fazy: menstruacja, faza folikularna, owulacja i faza lutealna.
Poniższa ilustracja przedstawia, jak ww. fazy pokrywają się ze zmianami ilości poszczególnych hormonów we krwi.
Podczas cyklu menstruacyjnego zachodzą nie tylko zmiany poziomu hormonów. Widoczne są również zmiany śluzu pochwowego oraz temperatury ciała, jednak temu tematowi poświęcimy osobny tekst.
Przebieg cyklu miesiączkowego każdej kobiety to źródło informacji na temat jej zdrowia i płodności. Warto znać mechanizmy kierujące tym procesem – dzięki temu można nie tylko ułatwić sobie starania o dziecko, ale także odpowiednio wcześniej rozpocząć leczenie.
