Inseminacja. Wskazania, przeciwwskazania. Jak wygląda zabieg?

Inseminacja jest jednym z zabiegów stosowanych w medycynie wspomaganego rozrodu. Celem inseminacji jest zmniejszenie dystansu i ominięcie barier, które mogą pojawić się między gametami, czyli ułatwienie pokonania drogi jaką ma przed sobą plemnik do komórki jajowej. Jest to możliwe poprzez umieszczenie plemników w organizmie kobiety – najczęściej w macicy.

Obecnie inseminacja jest szeroko stosowaną metodą w leczeniu niepłodności. Jej niewątpliwe zalety to dość niskie koszty i minimalne ryzyko wystąpienia powikłań, a także krótki czas trwania i brak konieczności stosowania środków znieczulających. Jest to zabieg bezbolesny, w porównaniu z innymi procedurami wspomaganego rozrodu jest najbliższy zapłodnieniu drogą naturalną i wywołuje najmniejszy stres w organizmie kobiety.

Inseminacja nie może jednak zostać przeprowadzona u każdej niepłodnej pary. Zabieg musi poprzedzić odpowiednia diagnostyka i kwalifikacja. Dopiero wykonanie badań daje odpowiedź, czy jest szansa na powodzenie. Jakie są więc wskazania i przeciwwskazania do zabiegu?

Wskazania do inseminacji:

• Czynnik szyjkowy (brak śluzu lub nieprawidłowy śluz, nieprawidłowości anatomiczne a obrębie szyjki macicy),
• Czynnik męski (nieprawidłowe parametry nasienia),
• Czynnik immunologiczny (przeciwciała przeciwplemnikowe),
• Zaburzenia ejakulacji,
• Endometrioza I i II stopnia,
• Niepłodność idiopatyczna (niewyjaśnionego pochodzenia).

Przeciwwskazania do inseminacji:

• niedrożne jajowody,
• stany zapalne dróg rodnych,
• niewystarczająca ilość i ruchliwość plemników,
• niewyjaśnione krwawienia z dróg rodnych.

Przed zabiegiem warto wykonać szereg badań diagnostycznych takich jak badania infekcyjne, obserwację cyklu, ocenę drożności jajowodów i badanie nasienia.

Inseminację można przeprowadzić zarówno w cyklu naturalnym, jak i po zastosowaniu hormonalnej stymulacji jajeczkowania. Wybór zależy oczywiście od wskazań u danej pacjentki. Niezależnie od tego, aby zapewnić maksymalne prawdopodobieństwo skuteczności zabiegu, należy go przeprowadzić w odpowiednim czasie pamiętając, że komórka jajowa jest zdolna do zapłodnienia tylko kilkanaście godzin po owulacji. Z tego powodu pacjentka przygotowywana do zabiegu powinna znajdować się pod stałą kontrolą swojego lekarza, który dzięki badaniom USG wyznaczy odpowiedni termin. Jednocześnie będzie obserwował, czy wzrost błony śluzowej macicy jest odpowiedni dla przyjęcia rozwijającego się zarodka. W cyklach stymulowanych może się rozwinąć więcej niż jeden pęcherzyk dominujący. Sytuacją niepożądaną jest, gdy rozwinie się więcej niż 3 pęcherzyki – powstaje wtedy ryzyko ciąży mnogiej. Gdy pęcherzyk dominujący osiągnie około 18 mm, a grubość śluzówki macicy przekracza 6-7 mm, podaje się lek, który wywołuje owulację. Po upływie około 36-40 godzin przystępuje się do zabiegu inseminacji.

Najczęściej wykonuje się inseminację domaciczną (IUI – intrauterine insemination), czyli podanie nasienia do jamy macicy przy użyciu specjalnego niewielkiego cewnika (katetera). Rzadziej nasienie podaje się do szyjki macicy (inseminacja doszyjkowa – ICI) lub do jajowodu (inseminacja dojajowodowa – FSP).

Nasienie powinno być oddane w niedługim czasie przed zabiegiem. Przed przystąpieniem do inseminacji musi być ono odpowiednio przygotowane w laboratorium. Podczas preparatyki następuje selekcja najlepszych plemników i uruchomienie mechanizmów ułatwiających im zapłodnienie komórki jajowej. Plazma nasienna, zawierająca m.in. przeciwciała i bakterie zostaje usunięta, a plemniki zawieszone są w specjalnym płynie zapewniającym im optymalne warunki.

Podczas zabiegów najczęściej podaje się nasienie męża lub partnera. Jeżeli jednak istnieją wskazania, zabieg można przeprowadzić z zastosowaniem nasienia pochodzącego od anonimowego dawcy.

Po inseminacji zaleca się, aby pacjentka chwilę poleżała. Po powrocie do domu można już wrócić do normalnej, codziennej aktywności.

Test ciążowy można wykonać już 14 dni po zabiegu inseminacji. Szanse na pozytywny wynik zależą od przyczyny niepłodności. Ogólnie skuteczność inseminacji domacicznej szacuje się na 10-20%. W przypadku braku powodzenia przy pierwszym zabiegu zaleca się powtórzenie inseminacji od 3 do 6 cykli.